Suriye İç Savaşında Ortaya Çıkan Yerel Cihadi Grupların Konumlandırılması Meselesi

Authors : Nurullah Çakmaktaş, Musab Dönertaş

Pages : 1-26

Doi:10.51702/esoguifd.1576360

View : 133 | Download : 76

Publication Date : 2025-03-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Arap Baharının etkisi neticesinde 2011 yılının Mart ayında Suriye’de başlayan barışçıl protesto gösterilerinin zaman içinde bir iç savaşa evrilmesiyle ülkede rejime karşı savaşan pek çok askeri grup teşekkül etmiştir. El-Kaide ve IŞİD gibi ulus aşırı dini radikal grupların yanı sıra, ülkedeki İslamcı ve Selefi gelenekten beslenen kimselerin inşa ettiği bir takım “yerel cihadi gruplar” da bu iç savaşa müdahil olmuşlardır. Konu üzerine yapılan araştırmalar, bu yerel cihadi grupları el-Kaide ve IŞİD gibi klasik manada dini radikalizm içine giren bir kategoride değerlendirmişlerdir. Bu çalışma ise iç savaş esnasında faal olan cihadi grupların yek pare bir yapı arz etmediğini, yerel cihadi gruplar arasında temsil gücü en yüksek iki yapılanma olan Ahrâru’ş-Şam ve Ceyşu’l-İslam üzerinden bu grupların ideolojik ve stratejik farklılıklarını ortaya koyarak göstermeyi amaçlamaktadır. Bu çalışma en temelde, Müslüman dünyadaki dini radikalizm tecrübesi dikkate alınarak Suriye İç Savaşı esnasında ortaya çıkan bu yerel cihadi grupların, dini radikalizm içinde nereye konumlandırılması gerektiği sorusuna cevap arayışı etrafında şekillenmiştir. Bu bağlamda bu çalışma, barışçıl protesto gösterilerini bastırmak için orantısız şiddet kullanan rejime karşı “direniş” iddiasıyla ortaya çıkan ve iç savaş esnasındaki şiddet sarmalı içinde zamanla radikalleşen söz konusu cihadi grupların, el-Kaide ve IŞİD gibi geleneksel dini radikalizm tecrübesinden farklı değerlendirilmesi gerektiği düşüncesi üzerine inşa edilmiştir. Bu çalışma, söz konusu yerel cihadi grupların ortaya çıkışının ve radikalizme evrilmesinin, rejimin halkın değişim talebine yönelik tutumu ve iç savaşın uzaması sonucu ülkede oluşan kaotik ortam gibi ülkenin iç dinamikleriyle ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır. Sonuç olarak, bu iki grubun hem Suriye İç Savaşı sırasında silahlı oluşumlar olarak ortaya çıkmasının hem de zaman içinde radikalleşmesinin, büyük ölçüde ülkenin 2011\\\'den sonra içine düştüğü kaosla ilişkili olduğu anlaşılmaktadır. Bu çalışmada, araştırmaya konu olan grupların örgütsel ve ideolojik oluşumunu etkileyen önde gelen isimlerin iç savaş öncesinde benimsediği dini-siyasi tutumların ortaya konulması; bu grupların silahlı oluşumlar olarak ortaya çıkışının ve radikalleşmesinin ardındaki saiklerin belirlenmesi; belirledikleri hedeflerin ve savaşçı olarak gruplara katılanların karakterinin ortaya konulması bu sonuca ulaşmamızı sağlayan başlıca faktörlerdir. Dolayısıyla, bu grupların El-Kaide ve IŞİD gibi örgütlerin temsil ettiği dini radikalizm kategorisine yerleştirilmemesi gerektiği sonucuna vardık. Bunun yerine, 2011\\\'den sonra Suriye\\\'nin iç dinamikleri bağlamında ortaya çıkmış ve zamanla kademeli olarak radikalleşmişlerdir. Dolayısıyla, bu gruplar iç savaş sırasında ortaya çıkan \\\"yerel cihadi gruplar\\\" olarak değerlendirilmelidir. Çalışmanın amaç ve hedeflerine ulaşmak için nitel araştırma tekniklerinden biri olan doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Bu bağlamda çalışma, yazılı ve görsel dokümanları incelemek suretiyle büyük ölçüde birincil kaynaklara dayanmaktadır. Suriyeli cihadi grupların resmi internet siteleri, süreli yayınları, grup liderlerinin çeşitli medya kuruluşlarında verdiği röportajlar ve gruplarla bağlantılı kişi veya kuruluşlar tarafından yayınlanan beyanatlar bu çalışmanın şekillenmesine katkıda bulunan birincil kaynaklar olmuştur.
Keywords : Din Sosyolojisi, Ortadoğu, Suriye İç Savaşı, Radikalizm, Cihadi Gruplar