19. YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİ’NDE YETİM MALLARININ İDARESİ (KÂTİP SEYYİD MEHMET NURİ EFENDİ’NİN EMVAL-İ EYTÂM SİCİLLERİ ÖRNEĞİ)

Authors : Abdullah Taha Yıldız

Pages : 23-62

Doi:10.47437/esogutd.1477299

View : 34 | Download : 25

Publication Date : 2024-11-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Yetimler ve yetim mallarının gözetilip korunulması İslam\'ın önem verdiği konulardan birisidir. Yetimler ve malları hakkında Kur\'an-ı Kerim\'de ve Hz. Muhammed (s.a.s.)\'in sünnetinde pek çok emir ve yasak bulunmaktadır. Yetimlerin gözetilip onların iyi bir şekilde yetiştirilmesi istenmekte, onlara zulmeden ve mallarını kötüye kullananlar ise zemmedilmektedir. Kur\'an-ı Kerim\'in ve Hz. Peygamber\'in bu direktifleri Müslümanların da bu konuya ihtimam göstermesini gerektirmiştir. Daha erken dönemlerden itibaren ister devlet adamları ister özel şahıslar tarafından yetimler ve onların mallarının korunması için çeşitli vakıflar tesis edilmeye başlanmıştır. Büyük bir coğrafyayı uzun bir süre hakimiyeti altında bulunduran Osmanlı Devleti\'nde de benzer kurumların bulunduğu da görülmektedir. Özellikle 19. yüzyılda devlet otoritesinin merkezileşmesi neticesinde kurulan Emval-i Eytam İdaresi\'yle yetimlerin mallarının devlet güvencesine alınmaya çalışıldığı ve burada bu malların yetimler lehine çalıştırıldığı görülmektedir. Pek çok görevli tarafından İslam Hukuku\'nun cevaz verdiği işlemlerle çalıştırılan bu malların yetimlerin rüşd ispatı sonrası kendilerine verilmesi yoluyla kötü niyetli şahıslar tarafından istismar edilmesinin önüne geçilmesi istenmiştir.
Keywords : Eytam, Emval i Eytam İdaresi, Emval i Eytam Sicili, Yetim