Yunus Emre ve Mevlana’da “Yenilik, Yenilenme veya Tecdîd” Düşüncesi Üzerine

Authors : Cüneyt AKIN

Pages : 16-24

Doi:10.32709/akusosbil.949885

View : 28 | Download : 13

Publication Date : 2021-11-30

Article Type : Research Paper

Abstract :“Yenilik, yenilenme veya tecdit” bütün varlıkların yaratılış özelliklerinden işlevsel özelliklerine kadar, yaratıcı dışında her şeyi içine alan bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Evrenin ve insanın atomlardan, hücrelerden gezegenlere, galaksilere kadar her an genişleme ve yenilenme içinde olduğu ayetlerde de vurgulanmış ve varlıkların hâlden hâle geçirildiğine değinilmiştir. Tasavvufta “yenilenme düşüncesi” olarak değerlendirebileceğimiz ve Yunus Emre ve Mevlana’nın şiirlerinde örneklerine rastladığımız düşünce biçimi, “her dem yeninden doğmak”, “yeni şeyler söylemek”, “zamana karşı hep yenilenmek”, “ruh ve gönül dünyasında hâlden hâle geçmek” gibi ifadeler çerçevesinde ele alınabilir. Ayrıca, tasavvufta sûfinin “seyr ü sülûk” yolundaki “tekâmül” aşamaları da hep bir “yenilenme” gerektirmektedir. Türk tasavvufunun en önemli unsuru olabileceğini düşündüğümüz “gönül” kavramı, İslam düşüncesindeki “yenilenme” kavramının da merkezine oturtulmuştur. İslam’ın bin yıl bayraktarlığını yapmış olan Türklerin, Türkistan’dan Balkanlar’a kadar uzanan coğrafyada etkili olmasının temelinde de “gönüllere girmek” yatmaktadır denilebilir. İslam’ın gönülden gönüle bu yenilenişi, her gönülde yeniden doğuşu, “yenilenme” düşüncesini de diri tutmuştur. Mevlana’nın da “yeniden yeniye akıp giden bir ırmak” olarak tanımladığı ömür, “yenilenme”nin doğumdan ölüme kadar her an tekrarlanan bir süreç olduğunu ortaya koymaktadır. Çalışmada Yunus Emre ve Mevlana’nın eserlerindeki “yenilik, yenilenme veya tecdit” kavramları üzerinde durulacaktır.   
Keywords : Yenilik, yenilenme, tecdit, gönül, Yunus Emre, Mevlana