Kadın Hakları Bağlamında Türkiye’de İlk Kadın Milletvekilleri

Authors : Sadık Sarisaman

Pages : 1-14

Doi:10.32709/akusosbil.1301889

View : 178 | Download : 234

Publication Date : 2023-11-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkiye’de kadınlara siyasi haklar aşamalı olarak verilmiştir. Sırasıyla 1930’da belediye seçimlerine, 1933’de muhtarlık seçimlerine katılma hakkı, 5 Aralık 1934’te de milletvekili seçme ve seçilme hakkı verilmiştir. Türkiye, kadınlara milletvekili seçme ve seçilme hakkını veren ilk ülkeler arasında yer almıştır. Bu tarihte henüz Fransa, İtalya gibi bazı batı ülkeleri bile kadınlara seçme ve seçilme hakkı vermemişlerdi. 1935 yılında yapılan seçimlerde 17 kadın milletvekili seçilmiştir. 1936’da Çankırı’da yapılan ara seçimde bir kadın milletvekili daha seçilince 5. Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi\'ndeki kadın milletvekili sayısı 18\'e yükselmiştir. İlk kadın parlamenterler örnek ve rehber olmaları için kültürlü ve medeni cesareti yüksek olduğu düşünülen kadınlardan seçilmişlerdir. Kadın milletvekili adaylarının belirlenmesinde Mustafa Kemal Atatürk ve Cumhuriyet Halk Fırkası merkez yönetimi etkili olmuştur. Taşradaki parti teşkilatlarının etkisi sınırlıdır. Ankara milletvekili Satı Çırpan hariç diğerleri belli bir eğitim seviyesi olan kişilerdir. Satı Çırpan okula devam edememiş, millet mekteplerinde okuma yazma öğrenmiştir. Geriye kalan 17 kadın milletvekili orta ve yükseköğretim mezunudur. Çoğunluğunun mesleği öğretmenlik olup bir veya birden fazla yabancı dil biliyordu. Kadın milletvekillerinin çoğunluğunun aday gösterildikleri seçim çevreleri ile Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak dışında her hangi bir bağları yoktu. Mecliste kendilerinden beklenen etkiyi gösterememişlerdir. Bu durum ancak sosyolojik ve psikolojik nedenlerle açıklanabilir. Yetiştikleri şartların etkisinde kaldıkları muhakkaktır. Bilgili olmalarına rağmen erkeklerin çoğunlukta olduğu mecliste medeni cesaret gösterememiş oldukları görülmüştür.
Keywords : Kadın, kadın hakları, seçme ve seçilme hakkı, Türkiye Büyük Millet Meclisi