Lozan Görüşmeleri Sürecinde Türk-Fransız İlişkilerinde Bir Gerginlik Alanı: Türkiye’deki Fransız Dinî Müesseselerine Saldırı İddiaları

Authors : Feyza Kurnaz Şahin

Pages : 15-28

Doi:10.32709/akusosbil.1309288

View : 117 | Download : 125

Publication Date : 2023-11-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Çalışmanın amacı, Büyük Zafer’in ardından İzmir’in boşaltılmasıyla başlayan, Lozan Konferansı sırasında sistematik olarak devam eden ve Cumhuriyet’in ilanına kadar süren, Fransa’nın Batı Anadolu’daki müesseselerine Türkler tarafından saldırıldığına ilişkin propagandayı irdelemek olarak tanımlanır. Bu meyanda Fransa’nın kilise ve mezarlıklarına saldırı iddiaları çerçevesinde bunun arka planında Türkiye ile Fransa’nın arasını bozmak isteyen İngiltere’nin bu meseleyi bir propaganda aracı olarak kullanması değerlendirildi. Lozan Antlaşmasından hemen önce İngiltere, Fansa, İtalya ve Hollanda gibi devletler, dini müesseselerine saldırıldığına ilişkin şikayetlerini artırdılar. Bu meyanda Fransa da İzmir Konsolosluğu aracılığı ile kilise ve mezarlıklarına saldırıldığına ilişkin iddialarda bulundu. Şikayetler üzerine yapılan incelemede İzmir’in istirdadı akabinde yangın ve tahliye esnasında bazı olumsuzlukların yaşandığı tespit edildi ve mezarlıklar belediye tarafından titizlikle tamir edildi. Ancak olay kapanmadı ve Lozan görüşmelerinin hemen öncesinde ve görüşmeler sırasında kilise ve mezarlıklara saldırı iddiaları yeniden dillendirildi. Bunda İngiltere’nin Türkiye’ye yönelik yaptığı kara propagandanın etkisi büyüktü. Müttefikler eş zamanlı olarak kendi kamuoylarına mezarlıklara saldırı düzenlendiğini duyurdu. Lozan görüşmelerinin kesintiye uğradığı Şubat 1923’te de mezarlıklara saldırı iddiaları gündeme geldi. Müttefik devletlerin dini müesseselerine saldırıldığına yönelik şikayetlerin temel amacı Türkiye’ye karşı baskı oluşturmaktı. Bununla birlikte Lozan görüşmelerinde Türkiye’ye karşı tek cephe oluşturma isteği de bunda etkili oldu. Çalışmada Fransa’nın dini müesseselere yapılan saldırıların nedenleri, Fransa’nın meseleye yaklaşımı, Türk tarafının meseleye ilişkin tutumu ve ürettiği çözümler değerlendirildi. Araştırmada temel olarak Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi belgelerinden yararlanıldı.
Keywords : Mezarlık, Fransa, Lozan, İzmir, propaganda