Temel Psikolojik İhtiyaçlar Ölçeği-Revize Formu: Bir Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Authors : Asiye Yıldırım

Pages : 690-708

Doi:10.32709/akusosbil.1181072

View : 43 | Download : 50

Publication Date : 2024-06-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu araştırmanın amacı, Temel Psikolojik İhtiyaçlar Ölçeği’nin Türkçeye uyarlamasını yaparak gözden geçirilmiş bir formunu oluşturmaktır. Bu ölçek bireylerde Kendini Belirleme Kuramı bağlamında önerilen ihtiyaç doyumunun (yetkinlik, özerklik ve ilişkisellik) ölçümünde kullanılmaktadır. Birinci çalışmada (N=232) orijinal ölçeğin Türkçe formunun psikometrik özellikleri incelenmiştir. Temel bileşenler analizi (TBA), ölçekteki ters kodlanan maddelerin olumsuz tepki setini yansıtan biçimde ayrı bir boyut oluşturduğunu göstermiştir. İhtiyaç doyumunun benlik değeriyle pozitif yönde ilişkisi (r=.21, p<.01) ölçüt bağıntılı geçerliğe destek sağlamıştır. Ölçeğin iç tutarlık katsayısı ise kabul edilebilir düzeyde bulunmuştur (α=.81). İkinci çalışmada ise ölçeğin psikometrik özelliklerini güçlendirmek için oluşturulan Temel Psikolojik İhtiyaçlar-Revize Formu’nun psikometrik özellikleri iki ayrı örneklem aracılığıyla incelenmiştir. TBA bulguları (I. Örneklem, N=226), ölçeğin revize formunda da olumsuz tepki seti geliştiğine işaret etmiştir. Ters kodlanan maddeler hariç tutularak tekrarlanan TBA, 26 maddeden oluşan revize formun üç temel psikolojik ihtiyaca karşılık gelen biçimde, üç faktörlü bir yapı gösterdiğini ortaya koymuştur. Bu üç faktörlü yapı doğrulayıcı faktör analizinden elde edilen bulgularla da desteklenmiştir (II. Örneklem, N=531). Ayrıca, revize formun benlik değeri ölçümüyle ilişkisi (r=.57, p<.001) ölçüt bağıntılı geçerliğe destek sağlamıştır. Güvenirlik analizleri revize formun iç tutarlığının (I. Örneklem, α=.91; II. Örneklem, α=.93) yüksek olduğunu göstermiştir. Bu araştırmanın bulguları, Temel Psikolojik İhtiyaçlar Ölçeği-Revize Formu’nun geçerli ve güvenilir bir araç olduğuna ve Türkiye’de yapılacak çalışmalarda kullanılabileceğine işaret etmektedir.
Keywords : Kendini Belirleme Kuramı, temel psikolojik ihtiyaçlar, olumsuz tepki seti, geçerlik, güvenirlik