Ziya Gökalp Düşüncesinde Parçalanan ve Yenilenen Sistemin Örme Biçimleri: Türkleşmek, İslâmlaşmak, Muâsırlaşmak

Authors : Mustafa Günerigök

Pages : 145-156

Doi:10.32709/akusosbil.1570832

View : 14 | Download : 13

Publication Date : 2024-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Ziya Gökalp (1876-1924); Türk modernleşme tarihinin önemli kuramcı, aydın ve sosyoloğudur. Devletin bekâsı için eski, yeni ve aktüel olan arasında hiç şaşırmadı. Sade kendisinin uğraşacağı meselelerle ilgilenmedi, millet ve devlet olarak yapılması gerekli olan şeyleri yapmaya çalıştı. Gökalp’in zaman zaman fikirleri değişti ancak istikameti hep aynı kaldı. Türk sosyolojisi ve modernleşmesi açısından enine boyuna tartışılması gereken fikirler serdetti, kanonik düzeyde eserler yazdı. Ölümünün ardından yüz yıl geçmesine rağmen Gökalp, Türk sosyolojisi, Türk siyasal zihniyeti ve söylemi açısından hala çok önemli bir isimdir. Gökalp’in “Türkleşmek, İslâmlaşmak, Muâsırlaşmak” kitabı, onun zihniyet dünyasını yansıtan temel yapıtlardan biridir. Kitap önce 1911-1912 yılları arasında Türk Yurdu dergisinde sekiz bölüm halinde tefrika edildi. 1918 yılında kitap olarak yayımlandı. Bu çalışmada İslam, hars, medeniyet, Türklük, mefkûre ve millet gibi konular ele alınmıştır. Türkleşmek, İslâmlaşmak ve Muâsırlaşmak millet ve devletin, din ve tarihin birbiriyle ilişkisinin oluşturduğu bir toplumsal gerçeklikte ve ideal bir terkipte kök salar. İttihat ve terakkî bu terkibi doğru anlamak ve yaşamakla mümkündür. Bu incelemede yapılmak istenen, Gökalp’in modern Türk siyasasının merkezi kodları olarak düşündüğü “Türkleşmek, İslâmlaşmak ve Muâsırlaşmak” kavramlarının yeniden bir okuması yapıldı. Yanı sıra dönemin sosyal ve siyasal kültür aktarımın kırılganlığını aşma noktasında külliyat olarak Türk İslam kültürünün yetkinliği konu edindi. Bu teorik-kritik yorumda temel referansımız Gökalp’in ilgili kitabıdır.
Keywords : Ziya Gökalp, Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak