Ziya Gökalp’in Kültür Değişmesi Modeli ve Günümüz Türkiye’sindeki İzdüşümleri

Authors : Vehbi Bayhan

Pages : 63-74

Doi:10.32709/akusosbil.1578361

View : 16 | Download : 18

Publication Date : 2024-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk sosyolojisinin kurucusu olan Ziya Gökalp’in analizleri günümüzde geçerliliğini korumaktadır. Gökalp, bir bunalım çağında doğmuş ve yetişmiştir. Küresel imparatorluk olan Osmanlı’nın içinde bulunduğu sorunlardan kurtulması için ortaya çıkan fikir akımlarından Türkçülük akımının temsilcisidir. Gökalp kültürün milli, medeniyetin milletlerarası olduğunu söyler. Batı medeniyetinin teknolojisini alarak modernleşebileceğimizi, ancak kültürümüzü muhafaza etmemiz gerektiğini savunur. Bu görüşü hem Türkçülük, hem de İslamcılık fikir akımı kabul eder. Garpçılık ise batı medeniyetine erişmek için batının hem kültürünü hem de medeniyetini almak gerektiğini iddia eder. Türk modernleşmesi ve çağdaşlaşmasını anlamak için Gökalp’in fikirleri önemlidir. Bu bağlamda, Gökalp’in kültür ve medeniyet ayrımına dayalı kültür değişmesi modeli günümüzde de günceldir. Küreselleşme ve postmodernizm tartışmaları Gökalp’in kültür değişmesi modeli çerçevesinde irdelenebilir. Postmodenizm, geleneksel kültür ile modern kültürün bir sentezini içermektedir. Küreselleşme de yerel kültür ile küresel kültürün karşılaşması ve yeni sentezler üretmektedir. Küyerel kültür bağlamında, küresel kültür ile yerel kültürün birlikte var alabileceği görülmektedir. Gökalp, Türklerin kültür değişmesi sürecinde İslamiyetle karşılaştıklarında kendi özgün kültürünü oluşturduğunu söyler. Gerçekten de “Türk Müslümanlığı” bu görüşün somut göstergesidir. Batı ile karşılaşmada da Türk kültürünü koruyarak modernleştiğimizin göstergesi Avrupadaki “EuroTürk” sentezidir. Bu kültürel karşılaşmalarda başarısız olunduğunda “paranoid-şizoid toplum”a dönüşme ihtimali de bulunmaktadır. Kültürel değişmede şizofrenik parçalanmalar ve kutuplaşmalar ortaya çıkabilir. Günümüzde Türkiye’de halen modern-geleneksel, batılı-doğulu, laik-İslamcı vb. ayrımlaşmalar ve fay hatları güncelliğini korumaktadır. Bu değişkenlerin birbiriyle çatışmasının çözümü Ziya Gökalp’in mottosunda bulunmaktadır. “Türk milletindenim, İslam ümmetindenim ve Batı medeniyetindenim”.
Keywords : Ziya Gökalp, kültür değişmesi, kültür ve medeniyet, modernleşme, küreselleşme, postmodernizm