Müzikte Beğeni Hiyerarşilerinin Nahifliği: Sosyal Teorilerden Bir Eleştiri

Authors : Gökmen ÖZMENTEŞ

Pages : 139-178

View : 27 | Download : 15

Publication Date : 1899-12-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Herhangi bir müziği dinlemeyi tercih etmek gibi günlük ve sıradan bir dav- ranışın kültürel ve sosyal bir sınıflama aracına dönüşmesinin altında yatan mekanizmalar sosyolojiktir. Esasen müziğin birçok beğeni kategorisi gibi bu türden bir ayrım aracı haline gelmesinin teorik ve estetik dayanağı ol- dukça zayıftır. İyi-kötü, gelişmiş-ilkel, yüksek-aşağı vb. etiketlerle müziği yargılamanın altında aslında müziğin temsil ettiği bir takım ideolojik, kül- türel ve ekonomik göstergeler üzerinden yürütülen mücadele yatar. Dola- yısıyla müzik bir temsil unsuru olarak kültürel mukayeseler ve çatışmaların ortasında kalmış görünmektedir. Klasik antropolojik bakışın etkisiyle ge- lişmekte olan ülkeler tanımının sadece ekonomik göstergelerle sınırlı tutul- mayıp, kültürel ürün ve üretim biçimlerini de içeren geniş bir sahayı içere- cek şekilde tanımlanması kültürel hiyerarşiler kavramının da doğmasına neden olmuştur. Müzikte beğeni hiyerarşilerinin arka planında işleyen bu bakış açısı Avrupa-merkezci bir anlayışın bu hiyerarşileri domine etmesine yol açmıştır. Klasik müzik dinlemek böylece eğitimli ve gelir seviyesi yük- sek bir üst-kültürün etkinliği olarak kodlanmıştır. Bunun dışında kalan türler ise giderek daha alt sınıflara mal edilerek genel bir beğeni hiyerarşisi tablosu elde edilmiştir. Bu tablonun Türkiye’de özellikle eğitim alanında yarı-kutsal şekilde kabul görmesi ve kanonlaştırılması müzik eğitiminin yüksek beğenili tahayyül edilmiş kültürel sermaye sınıfları ile toplumdaki gerçek müzik yaşantılarının işlediği müzikal habitus arasında ciddi bir ça- tışma doğurmuştur. Çalışmanın amacı kültürel ikilikler ortamını da besle- yen bu çatışmanın söylemlerini bir takım sosyal teori ve kavramlar üzerin- den eleştirmek ve yapısöküme uğratmaktır.
Keywords : Müzikal Beğeni, müzikal tercihler, Beğeni hiyerarşileri, Kültürel sermaye, Müziği yargılamak, Yargının yargıs