Mirjaqıp Duwlatov’un Eserlerinden Hareketle Kazak Türkçesinde Hâl Eklerinin İşlevleri

Authors : Onur Balci

Pages : 12-28

View : 58 | Download : 57

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Mirjaqıp Duwlatov, yirminci yüzyıl başındaki Kazak edebiyatının en büyük müelliflerinden biridir. Şiir kitapları, romanı, tiyatro eseri, hikâyeleri, gazete yazıları ve çeviri eserleri ile arkasında büyük bir edebî külliyat bırakmıştır. Mirjaqıp Duwlatov’un eserlerinde yazı dili olma sürecindeki Kazak Türkçesinin tüm özelliklerini görmek mümkündür. Yazar, bir yandan edebî dili kullanmış bir yandan da halkın ağzında yaşayan Kazak Türkçesini canlı bir şekilde işlemiştir. Hâl ekleri, temel olarak ismi fiile bağlayan eklerdir. Ancak bu temel işlevlerinin dışında hâl eklerinin pek çok farklı işlevi de bulunmaktadır. Hatta hâl ekleri, ekler içinde en işlevsel eklerdendir, demek yerinde olacaktır. Bu çalışmada Duwlatov’un eserleri taranarak eserlerde tespit edilen hâl eklerinin işlevleri üzerinde durulmuştur. Kazak Türkçesi ve Türkiye Türkçesi gramerlerindeki hâl ekleri kategorisi incelenmiş, bu gramerlerdeki görüşler değerlendirilmiştir. Eserlerdeki görüşlerden hareketle yönelme, belirtme, bulunma ve ayrılma hâl eklerinin işlevleri ayrı başlıklar altında incelenmiştir. Sonuç kısmında hâl eklerinin tespit edilen işlevleri değerlendirilmiştir. Hangi hâl ekinin kaç işlevinin tespit edildiği verilmiş, Duwlatov’un eserlerindeki hâl eklerinin Türkiye Türkçesinin hâl eklerinden farklı işlevleri üzerinde durulmuştur.
Keywords : Mirjaqıp Duwlatov, Kazak Türkçesi, Hâl Ekleri, Eklerin İşlevleri