FIRAT NEHRİNDE İŞLETİLEN İZOLİ VE HERDİ KAYIKLARI RÜSUMUNUN HANGİ BELEDİYEYE AİT OLDUĞU MESELESİ

Authors : Ahmet GÜNDÜZ

Pages : 33-50

View : 16 | Download : 12

Publication Date : 2020-05-11

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devletinde ulaşım ve haberleşme hizmetleri kara, deniz ve nehir yollarıyla gerçekleştiriliyordu. Karayolları ile nehirlerin kesiştiği noktalarda ya köprüler yapılarak ya da kurulan iskelelerde işletilen gemiler vasıtası ile ulaşım sağlanıyordu. Mamuretü’l-aziz vilayeti dâhilinde, Fırat nehri üzerinde işletilen birçok kayık sayesinde ulaşım sağlanmaktaydı. İstanbul’dan başlayarak Bağdat’a giden orta yol üzerinde bulunan Harput’un İzoli ve Herdi nahiyelerinde yer alan iskelelerde işlettirilen kayıklar vasıtasıyla ulaşım aksamadan gerçekleştirilmekteydi. Bu kayıklar aynı zamanda bağlı oldukları belediyeler için de önemli gelir kaynaklarıdır. İzoli ve Herdi kayıklarının vergileri (rüsum) Tanzimat’tan itibaren 1890’lı yıllara kadar Malatya belediyesine ait olarak idare edilmiştir. Hâlbuki nehrin bir tarafı merkez vilayet idaresinde (Mamuretü’l-aziz) bulunduğundan bu gelirlerin yarısının da merkez vilayet belediyesinin idaresine bırakılması gerekmekteydi. Bu maksatla Vilayet İdare Meclisi bir karar alarak bu durumun düzeltilmesi talebinde bulunmuştur. Bu çalışmada Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı ŞD-1494-23 noda bulunan belgelerdeki veriler çerçevesinde İzoli ve Herdi kayıkları rüsumunun Malatya belediyesine mi yoksa vilayet merkez belediyesi Mamuretü’l-aziz’e mi ait olduğu konusu aydınlatılmaya çalışılacaktır.
Keywords : Fırat nehri, İzoli, Herdi, Mamuretül aziz, Osmanlı, Kayık, Sefine