16. Yüzyılda Muşar Nahiyesi

Authors : Enver ÇAKAR

Pages : 1-36

View : 13 | Download : 13

Publication Date : 2020-11-18

Article Type : Research Paper

Abstract :Muşar, Fırat Nehri kıyısında yer alan ve Ortaçağlarda Minşar ve Masara adlarıyla bilinen bir kaledir. Bu kaleden adını alan Muşar Nahiyesi 16. yüzyılda Malatya Sancağı’na bağlıydı. Nahiyeyi oluşturan köylerden Ataf’ta kelek, Rabat’ta ise gemi işletmesi vardı. Fırat’ın iki yakası arasındaki nehir taşımacılığı da bu köylerdeki gemi ve kelekler vasıtasıyla yapılmaktaydı. Dolayısıyla Muşar, Malatya’dan Harput ve Keban’a, oralardan da Diyarbakır ve Erzincan’a ulaşan yolların bağlantı noktaları üzerinde yer alıyordu. Nahiyeye adını veren kale ise nehrin her iki yakası arasındaki geçişleri denetleyen önemli bir garnizon görevini üstlenmişti. Muşar Nahiyesi’nde 1530’da 16 köy ve 22 mezra, 1560’ta ise 16 köy ve 25 mezra bulunmaktaydı. Köylerin en önemli geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktı. Köy ve mezralardan sağlanan vergi gelirlerinin yarısı 1530’da malikâne adıyla vakıf ve mülklere, diğer yarısı da divanî adıyla has veya tımar olarak tevcih edilmişti. Yine rüsum-ı örfiyesi de devlet veya temsilcileri tarafından toplanıyordu. Fakat 1560’ta çoğu malikâne hisselerine de devlet adına el konulmuştur. Muşar Nahiyesi köyleri nüfus yoğunluğu bakımından farklılıklar gösteriyordu. Boyahane, gemi ve kelek gibi işletmelere sahip olan köyler ile zaviyesi olan köyler nüfus bakımından kalabalık olan yerleşmelerdi. Bu açıdan Ataf, Berete, Rabat ve Şeyh Hasanlu köyleri diğer köylere nazaran daha fazla gelişmişti. Bu çalışmada Malatya Sancağı tahrir defterleri ışığında Muşar Nahiyesi’nin idarî yapısı, köylerinin nüfusu ve ekonomik kaynakları ile vakıf ve mülkleri incelenmiştir.
Keywords : Muşar, Malatya, Baskil, Elazığ, Nahiye