MAMURETÜLAZİZ VALİSİ AHMED AZİZ PAŞA’NIN II. ABDÜLHAMİD’E SUNDUĞU LAYİHASI (DOĞU ANADOLU’NUN ISLAHI ÇARELERİ)

Authors : Erdoğan POLAT

Pages : 111-128

View : 16 | Download : 15

Publication Date : 2020-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :II. Abdülhamid döneminde dış güçlerin kendi coğrafyasındaki tebaasına yönelik müdahalesini görmüş olan devlet buna tepki olarak çeşitli ıslahatlara gitmek zorunda kalacaktır. Rumeli’de ve Doğu Anadolu’da yaşadığı toprak ve insan kaybını Güneydoğu Anadolu topraklarında yaşamak istemeyen devlet bunun çarelerini aramaya başlamıştı. Bölgeye gönderdiği özel yetkili komiserleri ve bürokratları ile ıslahatlara girişen devlet öncesinde layihaları değerlendirmeyi de ihmal etmemiştir. Kendisinden önceki padişahlardan farklı bir şekilde layiha yazımını teşvik eden ve zaman zaman buna bazı güvendiği kişileri memur eden Sultan II. Abdülhamid, gelen hâl çarelerine göre ülkenin siyasi ve içtimai birçok sorunuyla mücadeleye girişmiştir. Sultan, Rus ve İngilizlerin kaşımaya gayret ettikleri Kürt ve Ermeni sorununun çözümü bağlamında görevlendirdiği Ahmed Aziz Paşa’yı layiha yazmakla görevlendirir. Paşa kendisinden önce görevlendirilmiş olan Abidin Paşa’nın sert siyasetinin bölge insanında adalete ve devlete güveni zayıflattığına dikkat çekmiştir. Paşa on dört maddelik bir paket dâhilinde zirai, iktisadi, idari, bayındırlık ve maarifle ilgili sorunların çözümünü layihasında sıralayarak padişaha sunmuştur.
Keywords : Osmanlı, II Abdülhamid, Layiha, Ahmet Aziz Paşa, Türk Layihası