İBN HAZM’IN İTİKÂDÎ MEZHEPLERİ TENKİT METODU

Authors : Mehmet KUBAT, Abdullah YEKTA

Pages : 0-0

View : 18 | Download : 17

Publication Date : 2020-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Zâhirî mezhebinin en büyük temsilcisi olan İbn Hazm, İslâm dünyasında ortaya çıkan itikadî mezhepleri ayrıntılı biçimde inceleyip görüşlerini eleştiren önemli âlimlerden biridir. Kendisini Sünnî olarak tanıtan, Ehl-i Sünnet’i de “ashabın izinden gidenler” diye tanımlayan İbn Hazm, benimsediği zâhirî anlayışla kelâmcıları ve itikadî mezhepleri ciddi bir eleştiriye tabi tutmuştur. Ona göre kelâmcılar, Kur’ân ve Sünnet’in yanı sıra mantık ve felsefe de bilmedikleri için itikadî esasları kanıtlama ve savunmada yetersiz kalmışlar, duyular ötesini duyulur âlemle mukayeseye dayanan bir akıl yürütme tarzını benimsedikleri için de yöntem açısından hata etmişlerdir. Ayrıca o, Allah’a atfedilen sıfatlar Kur’ân ve hadislerde kullanılmadığı için bu sıfatları Allah’a atfetmenin O’nu mahlûkâta benzetmek olacağını iddia ederek kelâmcıları ve onların mensubu bulunduğu itikadî mezhepleri kıyasıya eleştirmiştir. İbn Hazm, eleştirilerini nasların zâhirî anlamı, Allah’ın kendisiyle insanlara hitap ettiği dil, cisim ve arazların tabi olduğu felsefî ve mantıkî kurallara göre yapmıştır. Bu makalede karşılaştırmalı bir yöntem kullanılarak önce kısa ve öz biçimde İtikâdî Mezhepler Tarihi müelliflerinin fırkaları eleştiri biçimi aktarılmış, daha sonra da İbn Hazm’ın mezhepleri hangi ölçütlere göre tenkit ettiği tespit edilmeye, böylece onun mezhepleri eleştiri ve tenkit yöntemi tespit edilmeye çalışılmıştır.
Keywords : İbn Hazm, Zâhirîlik, İtikâdî Mezhepler, Kelâmcılar, Tenkit metodu