NA’TLARIN İSTİŞFÂ BÖLÜMLERİNDE SÖYLEM DÜZENİ

Authors : Bahir SELÇUK

Pages : 65-76

Doi:10.18069/firatsbed.346904

View : 20 | Download : 15

Publication Date : 2016-07-30

Article Type : Research Paper

Abstract :İslam kültür, sanat ve medeniyeti dairesine dâhil milletlerin edebiyatlarında ilk dönemlerden itibaren Hz. Peygamber, derin bir saygı ve sevgi ile anılmış; doğumundan vefatına kadar yaşamış olduğu hemen her şey edebî metinlere konu olmuştur. Öyle ki klâsik Türk şiirinde Hz. Peygamber’in vasıfları etrafında bir peygamber edebiyatı meydana getirilmiştir. Hz. Peygamber’in çeşitli yönleriyle ele alındığı edebî türlerden biri olan na’tlarda Hz. Peygamber övgüsünün yanında istimdat (sığınma, yardım dileme) ve istifşâ (şefaat talep etme) hususları da dikkat çekmektedir. Hayatta iken ümmetinin elinden tutan Hz. Peygamber’in vefatından sonra da çaresizlerin sığınağı olduğu; mahşer günü herkesin kendisini kurtarma peşine düştüğü anda Hz. Peygamber’in ümmetinin derdine düşeceği ve ümmetin günahkârlarına şefaatçi olacağı düşüncelerinden hareketle şairler, ondan yardım dilemekte ve günahlarına şefaatçi olmalarını istemektedirler. Dünyanın maddi ve manevi problemlerinin çokluğu, günahkârlık hissi, kıyamet gününde yalnız ve çaresiz kalma korkusu gibi çeşitli gerekçelerle şefaatin istendiği istifşâ bölümlerinde belli bir söylem düzenine uyulduğu görülür. Bir yandan Hz. Peygamber’in büyüklüğünü, üstünlüğünü ve seçkinliğini dile getiren şair, diğer yandan acizliğini, yalnızlığını, günahlarının çokluğunu samimi bir edayla ifade etmektedir. Diğer taraftan başta edebî sanatlar olmak üzere çeşitli dilsel unsurlarla duygu ve düşüncelerine estetik bir boyut katar. Bu çalışmada, na’tlardaki istişfâ bölümlerindeki dil, üslup ve muhtevadan hareketle söylemin nasıl bir düzen içerisinde inşa edildiği hususu üzerinde durulacaktır.
Keywords : Hz Peygamber, nat, istimdat, istifşâ, söylem, düzen