ARAS-KURA KAPALI HAVZASININ ORTALAMA SICAKLIK, YAĞIŞ VE AKIM VERİLERİNİN TREND ANALİZİ (TÜRKİYE)

Authors : Sevda COŞKUN

Pages : 29-42

Doi:10.18069/firatsbed.713550

View : 15 | Download : 8

Publication Date : 2020-09-03

Article Type : Research Paper

Abstract :Çalışmanın alan kapsamını Doğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan Aras-Kura kapalı havzası oluşturmaktadır. Aras ve Kura akarsuları Türkiye’nin sınırı aşan suları içerisinde yer almakta olup Azerbaycan’da birleştikten sonra Hazar Gölüne dökülmektedir. Çalışmanın konu kapsamını; havza içerisinde 30 yıldan fazla rasata sahip (1970-2018) 7 meteoroloji istasyonunun (Ardahan, Arpaçay, Sarıkamış, Doğubeyazıt, Horasan, Iğdır, Kars) ortalama sıcaklık, toplam yağış ve 4 akım gözlem istasyonunun (Kağızman, Şahnalar, Güvercinkaya, Sarısu Nonak) akım verileri (1970-2015) kullanılarak trend analizi yapmak oluşturmaktadır. Havza genelinde uzun yıllar boyunca ölçüm yapan meteoroloji ve akım gözlem istasyonlarının aylık ölçülmüş ortalama sıcaklık, yağış ve akım verileri ele alınarak bu verilerin yıllık ve mevsimlik eğilimlerini analiz etmek araştırmanın amacını oluşturmaktadır. Kapalı havzalarda iklim parametrelerindeki değişikliğin daha kolay fark edileceği düşüncesiyle böyle bir konu seçilmiştir. Ayrıca ulusal ve uluslararası literatüre iklim değişikliği çalışmaları üzerine bir katkı ve bir Türkiye örneğinin daha kazandırılması istenmiştir. Araştırmada yöntem olarak Mann-Kendall Testi ve Spearman’ın Rho Testi temel alınmıştır. Elde edilen sonuçlara göre havza genelinde ortalama sıcaklıklarda anlamlı artışlar gözlenirken yağış olarak Ardahan ve Kars meteoroloji istasyonlarında anlamlı artışa rastlanmış diğer istasyonlarda ise bir eğilim gözlenmemiştir. Akım gözlem istasyonlarından Kağızman istasyonunda akımda anlamlı artış, Sarısu Nonak istasyonunda anlamlı azalış, diğer istasyonlarda ise bir eğilime rastlanmamıştır. Havza genelinde gözlenen sıcaklık artışları yağış ve akım üzerinde önemli bir etkiye sahip olmadığı anlaşılmaktadır.
Keywords : Trend analizi, Mann Kendall, Sperman Rho, İklim, Aras Kura