KİRMAN MESCİD-İ MELİK'İNİN BÜYÜK SELÇUKLU ALÇI MİHRAPLARI

Authors : Kamran SOKHANPARDAZ

Pages : 343-363

Doi:10.18069/firatsbed.826752

View : 27 | Download : 14

Publication Date : 2021-01-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Birinci Turanşâh'ın yaptırdığı Kirmân’ın en eski camisi Mescid-i Melik’tir. Caminin alçı mihrapları, Büyük Selçuklu döneminin zengin süsleme ve kitâbelerini içermesine rağmen, bu alçı süsleme ve kitâbeler üzerine yapılan ayrıntılı çalışmaların sayısı oldukça azdır. Buradan hareketle “Kirman Mescid-i Melik'in Büyük Selçuklu alçı mihrapları” başlığıyla hazırlanmış olan bu makalenin amacı, yapının alçı mihraplarını tanıtarak, böylece bu mihraplarının değerlerini ortaya koymaktır. Bu alçı mihraplarının çoğu kitâbe ve süslemeleri, zamanla harap olmuştur. Araştırmamız neticesinde, söz konusu yapının süsleme kompozisyonunun, yazı, bitkisel ve geometrik bezemeler içerdiği; bunun yanı sıra kabartma, kazıma ve ajur tekniğinde yapıldığı fark edilmiştir. Bu alçı süsleme ve kiâbelerin sanatçısı ile ilgili herhengi bir bilgi bu çalışmada tespit edilememiştir. Mihraplarda işlenen bazı alçı süslemeler, İran'ın Sasani dönemine (226-651) ait alçı süslemeleri, Nîşâbur’da yapılan kazı çalışmalarından çıkan İran’ın ilk İslâmî devirlerine (X. yüzyıl) ait süslemeler, Karahanlı (840-1212), Gazneli (963-1186), Anadolu Selçuklu (1075-1308) ve İran’ın İlhanlı dönemi (1256-1353) alçı süslemeleri ile benzerlik sergilemektedir.
Keywords : Büyük Selçuklu, alçı süsleme, kitâbe, Kirman Mescid i Melik, mimari