KIRGIZ TÜRKÇESİNDE ÇATI BİÇİMBİRİMLERİNİ ALMIŞ EYLEMLERİN SÖZLÜKSELLEŞMESİ

Authors : Mehmet ÖZEREN

Pages : 1121-1130

Doi:10.18069/firatsbed.906919

View : 16 | Download : 12

Publication Date : 2021-05-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Sözlükselleşme; geniş anlamda sözcüklerin veya eklerin diğer eklerle ya da birlikte kullanıldığı diğer sözcüklerle anlamsal farklılıklara uğrayarak ayrı ve farklı bir anlamı işaretlemesi, kodlaması sonucunda sözlük birimi hâline gelmesidir. Sözlükselleşmenin bir türü olan biçimbirimsel sözlükselleşme ise, biçimbilgisel donuklaşma, değişme, örnekseme, ekleme, sözcükbirimsel sınıfa geçme, dilbilgiselleşme, eksiltme vb. yollarla gerçekleşmektedir. Bu tür sözlükselleşme, biçimbilgisel açıdan şeffaf görünen, yapısal açıdan çözümlenebilir olan ancak donuklaşmış olan yapılar olarak değerlendirilmektedir. Çatı biçimbirimlerini alan eylemlerin sözlükselleşmesi de bu türden bir sözlükselleşmedir. Çünkü çatı eki alan yapılara eşzamanlı bakıldığında çözümlenebilirliklerinin yüksek, yapıyı oluşturan unsurların anlam açısından şeffaf olduğu görülmektedir. Ancak yine de çatı biçimbirimi almış eylemlerin bir kısmı metaforik olarak farklı anlamı işaretlediklerinden sözlük içerisinde ayrı bir birim olarak yer almaktadır. Bu çalışmada, Kırgız Türkçesi yazı dilinden yola çıkarak çatı biçimbirimlerini almış ve sözlükselleşmiş eylemler tespit edilecek ve bu tür eylemlerin ne şekilde sözlükselleştikleri üzerinde durulacaktır.
Keywords : Sözlükselleşme, Çatı Biçimbirim, Kırgız Türkçesi, Anlam