HUKUKİ VE SİYASİ-İDARİ AÇIDAN TANZİMAT DÖNEMİ GELİŞMELERİNİN DEMOKRASİYE KATKISI

Authors : Avahap ULUÇ, Oğuz KAAN

Pages : 1053-1065

Doi:10.18069/firatsbed.1114802

View : 15 | Download : 7

Publication Date : 2022-09-21

Article Type : Review Paper

Abstract :Türkiye’nin demokrasi serüveni neredeyse modernleşme tarihi kadar eskidir. Çünkü demokrasinin ihtiyaç duyduğu kurum ve kurallar modernizm ile birlikte ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla demokrasi sürecine ilişkin ilk örnekleri Lale Devri’ne kadar götürmek mümkündür. Ancak demokrasinin gelişimine katkıda bulunacak kurum ve kuralların ete kemiğe büründüğü dönem modernleşme hamlesinin yoğunluk kazandığı Tanzimat Dönemi’dir. Demokrasi, halk egemenliğine dayanan, hukukun üstünlüğünü esas alan, vatandaşlar arasında din, etnik ayırımı yapmadan herkesi yurttaş olarak gören, kuvvetler ayrılığı ilkesine göre teşkilatlanmış, yetkilerin merkez ile yerel aktörler arasında paylaştırıldığı bir rejim olarak ifade edilir. Tanzimat Dönemi’nde yapılan reformlar bu anlamda Cumhuriyet Döneminde anlamını bulacak demokrasinin ihtiyaç duyduğu kurumların ve yasal düzenlemelerin biçimlenmesinde ön ayak olmuştur. Tanzimat Fermanı ve Islahat Fermanı'nda geçen ilkeler ile bu iki belgede geçen ilkeleri yürürlüğe koymak bağlamında yapılan hukuki düzenlemeler ve oluşturulan meclisler demokrasiye çok ciddi katkılar sunmuştur. Kişilerin can ve mal güvenliğinin sağlanması, Padişahın yetkilerinin sınırlandırılması, kurulan meclisler aracılığı ile halk iradesinin yönetime yansıması, sosyal ve ekonomik hayata ilişkin Avrupa ülkelerinden ithal edilen yasal düzenlemeler, yerel yönetimlerin Batı tarzı kurumlara dönüştürülme çabaları Tanzimat Dönemi reformlarının demokrasiye katkısını ortaya koymaktadır.
Keywords : Osmanlı Devleti, Tanzimat Dönemi, Demokrasi, Hukuk, İdare