PROTESTAN MİSYONERLİĞİNİN ANADOLU’DAKİ YAYILIMINDA TERCÜME, KİTAP VE SEYYAR KİTAPÇILAR (1850-1900)

Authors : İsmail Asoğlu

Pages : 1053-1062

Doi:10.18069/firatsbed.1377886

View : 44 | Download : 43

Publication Date : 2024-05-29

Article Type : Research Paper

Abstract :XIX. yüzyılda; Osmanlı Protestanlarının entelektüel ve manevi tekâmülünde, misyoner kitap satıcı ve dağıtıcılarının payı büyüktü. Bu iş, misyonerliğin eğitim yapılanması açısından öncelikli görevler arasında yer alıyordu. Bilhassa İstanbul American Bible House’da basılan eserler, seyyar kitapçılar sayesinde Anadolu’nun birçok şehir ve köylerine taşındı. Kimyadan matematiğe, doğa felsefesinden ahlak biliminin unsurlarına ilişkin kitap basımının artışı, Protestan misyonerliğinin gelişim göstergelerinden biriydi. Devlet için Tevrat ya da İncil’in dağıtımı sorun yaratmazken, mezhebî farklılıkları öne çıkaran eserlerin, özellikle cami ve medrese civarında satım ve dağıtımı sakıncalı görülmüştü. Misyonerlik açısından merkezi bir yere sahip tercüme, kitap satım ve dağıtımı, bu alandaki çabaların anlaşılması bakımından önem arz eder. Bu nedenle çalışma, 1850-1900 yılları arasında, işlevsel olarak tercümenin, kitap satım ve dağıtımının Anadolu Hristiyanları üzerindeki somut dönüştürücü etkilerine odaklanmaktadır. Protestan misyonerliğinin bu siyaseti, Osmanlı Devleti’nin reform çabalarıyla karşılaştırmalı olarak ele alınmayı gerektirmektedir. Misyonerlerin hatırat ve raporları, Osmanlı sahasındaki faaliyetlerinin yayımlandığı “Missionary Herald” bültenleri ile Osmanlı Arşivlerindeki merkez ile yerel idareler arası yazışmalar sürecin anlaşılması adına zengin veriler sunmaktadır.
Keywords : Osmanlı, misyonerlik, protestan, kitap