KAZAN TATAR TÜRKÇESİ AĞIZLARINDA TONLULAŞMA

Authors : Mehtap Suiçer

Pages : 1195-1203

Doi:10.18069/firatsbed.1495084

View : 107 | Download : 118

Publication Date : 2024-09-18

Article Type : Research Paper

Abstract :Dilin kendi içindeki dinamikleri yahut dış etkiler neticesinde meydana gelen ses değişmeleri, her dilde görülen ve önem arz eden yapılardır. Türkçe, tarih boyunca yayıldığı geniş coğrafya ve farklı dillerle ilişkileri münasebetiyle ses değişmeleri bakımından oldukça zengin bir dil olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu ses değişmelerinden biri olan tonlulaşma ses olayı da bir dilin ve onun içinde yer alan lehçelerin ve ağızların karakteristik özelliklerini yansıtması bakımından önem taşır. Genel anlamda tonsuz bir ünsüzün tonlulaşması olarak nitelendirilen tonlulaşma ses olayı, tonsuz ünsüzlerle biten kelimelerin sonuna ünlü ile başlayan bir ek getirildiğinde, kelime sonundaki tonsuz ünsüzlerin yumuşayarak tonlu ünsüzlere dönüşmesi olayıdır. Eski Türkçeden itibaren yer yer bazı örnekleri görülen tonlulaşma hadisesi günümüzde Türk dilinin pek çok lehçesinde görülmektedir. Bilhassa Oğuz grubu Türk lehçelerinin belirleyici özelliği olmasının yanı sıra farklı lehçelerde de karşımıza çıkmaktadır. Kuzeybatı grubu Türk lehçelerinden olan Tatar Türkçesinin Orta Ağız, Mişer (Batı) ve Sibirya (Doğu) ağızlarında bu ses olayına rastlanır. Kazan Tatar Türkçesinin Sibirya (Doğu) ağzının karakteristik özelliklerinden biri tonsuzlaşma olduğundan bu ağızda tonlulaşma örnekleri görülmesi ayrıca dikkat çekmektedir. Bu makalede Kazan Tatar Türkçesi ağızlarında, Türkçe ve alıntı kelimelerde ön, iç ve son seste görülen tonlulaşma olayı sebepleri ile ortaya konulacaktır.
Keywords : tonlulaşma, Kazan Tatar Ağızları, Orta Ağız, Mişer Ağzı, Sibirya Ağzı