Koruyucu Nitelikteki Ulusal Psikolojik Müdahale Programı Çalışmaları: Kapsam Belirleme Derlemesi

Authors : Umut Çıvgın

Pages : 335-351

Doi:10.18069/firatsbed.1513676

View : 76 | Download : 67

Publication Date : 2025-01-24

Article Type : Review Paper

Abstract :Mevcut çalışma Türkiye’de yapılmış ruh sağlığını konu edinen koruyucu-önleyici çalışmaların kapsam belirleme derlemesi olarak hazırlanmıştır. Çalışmanın amacı koruyucu-önleyici psikoloji çalışmalarını tanıtmak ve bu yöndeki farkındalığı artırarak bu alandaki çalışmaların artırılmasını ve çeşitlendirilmesini sağlamaktır. 1990-2024 tarihi aralığında yayınlanmış makale, kitap, tez ve araştırma raporları incelenmiştir. Seçilen çalışmalar için YÖK Tez Merkezi, ULAKBİM TR Dizin, Bursa Teknik Üniversitesi Kitap Koleksiyonu, Web of Science ve PsycArticles veri tabanlarında “önleyici müdahale”, “koruyucu müdahale”, “psikoloji”, “psikolojik müdahale” anahtar kelimeleri ile taramalar yapılmıştır. Kapsam belirleme derlemesi yapabilmek için belirlenmiş dahil edilme kriterlerine göre 13 araştırma makalesi, 6 tez, 5 derleme makalesi, 3 araştırma raporu ve 1 kitap bölümü seçilmiştir. Çalışmalar bağımlılık, okul temelli, toplum temelli, travma ve afet psikolojisi ve sağlık psikoloji konulu koruyucu-önleyici müdahaleler olmak üzere 5 alt başlık altında toplanarak incelenmiş ve değerlendirilmiştir. İncelenen çalışmalar ışığında Türkiye’de koruyucu-önleyici çalışmaların diğer psikoloji çalışmalarına nazaran alanyazında daha az yer aldığı görülmektedir. Uluslararası çalışmalarda bu tip koruyucu-önleyici çalışmalar büyük fonlamalar ve geniş katılımcılar ile yapılırken, ulusal anlamda bu özellikli çalışmalar daha az sayıdadır. Ek olarak, incelenen bazı müdahalelerin yalnızca pilot çalışma niteliğinde olduğu, yapılan az sayıdaki etkililik çalışmalarının ise katılımcısının az olduğu ve uyarlanan/geliştirilen müdahalelerin çok daha fazla yaygınlaştırılmasına ihtiyaç olduğu anlaşılmaktadır.
Keywords : Önleyici müdahale, psikolojik müdahale, koruyucu müdahale, psikolojik sağlık