LOCKE VE BERKELEY’DE BİRİNCİL VE İKİNCİL NİTELİKLER MESELESİ

Authors : Hamdi BRAVO

Pages : 59-76

View : 18 | Download : 10

Publication Date : 2008-04-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makale, öncelikle, Locke ve Berkeley’in maddi şeylerin nitelikleri hakkındaki düşüncelerini serimleme amacındadır.Locke bu nitelikleri “birincil” ve “ikincil” diye ikiye ayırır. Ona göre, birincil olanlar (örneğin uzam, katılık, devinim, sayı vb.) maddi bir şey için tözsel olanlara işaret eder ve algılayan bir öznede kendi karşılıkları olan idelere neden olurlar. Birincillere karşıt olarak ikincillerin (örneğin renk, ses, tat vb.) varlığı özneye bağlıdır: bu, maddi şeyin kendisinde ikincil nitelikler yoktur ve bu nitelikler hakkındaki ideler algılayan öznenin kendi ürünüdür demeye gelir. Ama Locke’a göre, birincil niteliklerin varlığı bizim için maddi tözün varlığını güvence altına alır ve bu da “doğru bilgi”yi olanaklı kılar.Locke’un görüşlerine karşıt olarak Berkeley birincil ve ikincil nitelikler arasında gerçek bir ayrım yoktur ve ikincillerin varlığına yöneltilen itirazlar birinciller için de geçerlidir. Ona göre, tüm nitelikler algılayan öznenin ürünüdür ve ona bağlıdır; algılayan zihin dışında hiçbir nitelik yoktur. Berkeley’e göre, maddi şeylere ait bütün niteliklerin öznel olması maddi tözün varlığını reddetmeyi olanaklı kılar; çünkü nitelikleri dışında maddi bir tözün varolduğu kanıtlanamaz
Keywords : Locke, Berkeley, birincil nitelikler, ikincil nitelikler, ide, bilgi, öznellik