LEİBNİZ’DE İLAHİ NEDENSELLİK

Authors : Emine GÖREN BAYAM

Pages : 653-674

View : 18 | Download : 17

Publication Date : 2021-05-12

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makale, Leibniz’in ilahi nedensellik görüşü hakkındadır. Leibniz, âlemdeki eylemliliğe kimin veya neyin sebep olduğunu ve Tanrı’nın âlemde ne tür bir şekilde eylemde bulunduğunu açıklarken Tanrı’nın ‘ikincil sebeplerle birlikte etkide bulunduğunu’ kabul eder. Bu görüş, ‘okasyonalizm’e ve ‘muhafaza görüşü’ne karşı hem yaratılmış tözlerin kendilerinde eylemlerinin gerçek sebeplerine sahip olduğunu hem de Tanrı’nın yaratılmış tözlerin eylemlerine nedensel anlamda etki ettiğini iddia eder. Çalışmada, Leibniz’in bu görüşü iki bölümde ele alınmıştır: Birinci bölümde Leibniz’in monadlar teorisiyle yaratılmış tözlere sebepliliği nasıl atfettiği ortaya konulmuştur. İkinci bölümde Tanrı’nın evrenle ne tür bir nedensel ilişki içerisinde olduğu incelenmiştir. Bu konuda Leibniz’in okasyonalizm eleştirileri de dikkate alınarak, Tanrı’nın yoktan yaratması, sürekli yaratması ve ikincil sebeplerin her eyleminde etkide bulunmasına dair görüşleri değerlendirilmiştir. Bu çalışmanın sonunda, bütün zorluklarına rağmen, Leibniz’in hayatı boyunca en temel metinlerinde bu konuyu açıklamaya ve felsefi bir zemine oturtmaya çalıştığı görülmüştür.
Keywords : ilahi nedensellik, Leibniz, monad, sürekli yaratma, ikincil sebepler, nedensel güç