SIRA DIŞI BİR EĞİTİM TARTIŞMASI: OKULUN ÖLÜMÜ

Authors : Zeynep KANTARCI BİNGÖL, Özkan AYBAR

Pages : 631-652

View : 23 | Download : 18

Publication Date : 2021-05-12

Article Type : Research Paper

Abstract :Çağdaş Batı kültürünü eleştirilerinin hedefi haline getiren Avusturyalı filozof ve toplum bilimci Ivan Illich’in (1926-2002) düşüncelerinin temelini toplumsal kurumların yapısına, işlevine ve işleyişine karşı yöneltmiş olduğu ağır ithamlar oluşturmaktadır. Illich özellikle toplumsal kurumların kendi işlevlerinin dışında farklı amaçlara yönelmelerine, insanlar arası ilişkileri hiyerarşik bir boyutta ele almalarına, insanların düşüncelerini ve davranışlarını şekillendirmelerine, insanların üzerinde bir baskı oluşturarak onları pasifleştirmelerine ve özgürlüğü tehdit edici hale getirmelerine şiddetle karşı çıkmaktadır. O, bu karşı çıkışlarında bütün kurumlara kaynaklık etmesi bağlamında en çok eğitim kurumunu hedef almaktadır. Eğitim kurumuna yönelttiği eleştirilerinde okulun araçsallaştırılmasını tartışmakta ve okul sisteminin görünmeyen yüzünü göstermeye çalışmaktadır. Eğitimin sadece okul yoluyla değil de insanın tüm yaşamını kapsayacak şekilde oluşturulması gerektiğini dile getiren Illich’in 1971 yılında yayınlanan Okulsuz Toplum adlı eserinde sonradan onun adıyla özdeşleşen “okulsuzlaşma” meselesini irdelemektedir. Bu eserinde Illich kurumsallaşmış okul ve kurumsallaşmış okulun neden olduğu açmazları ele almakta ve hâlihazırdaki okul sisteminin kaldırılmasından yani okulun ölümünden söz etmektedir. Bununla yetinmeyen Illich okula karşı alternatif bir sistem olarak da “öğrenim ağları”nı önermektedir. Bu çalışmada da Illich’in okul sistemine yönelik eleştirileri ve okula karşı sunmuş olduğu çözüm önerisi değerlendirilecektir.
Keywords : Ivan Illich, Eğitim, Okul Eleştirisi, Okulsuzlaşma, Öğrenim Ağları