HERZ MEKTUBUNUN YORUMLANIŞI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Authors : Tural Abbasov

Pages : 465-482

Doi:10.53844/flsf.1362409

View : 144 | Download : 101

Publication Date : 2023-11-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Kant’ın eski öğrencisi Marcus Herz’e yazdığı mektup, "Saf Aklın Eleştirisi”nin ilk planını ipucu olarak veya Eleştiri’nin en önemli kısmı olan kategorilerin dedüksiyonu bölümüne dair kaynak olarak değerlendirilmektedir. Çünkü Kant’ın burada ifade ettiği "Bizde tasarım olarak adlandırılanın nesneyle olan ilişkisi hangi zemine dayanmaktadır?” sorusu kendisiyle beraber "insan anlığının a priori olarak kavramlar oluşturmasını ve aynı kavramların nesnelerle uygunluk içinde olması gerektiği” problemini getirmiştir. Bu ise Kant’ı "Duyulur ve Anlaşılır Dünyanın Formları ve İlkeleri” eserindeki duyusallığın ve anlığın paralel birbirinden bağımsız bir şekilde kognitif işleyiş şeklini sürdüğü çözümü sorgulamaya itmiştir. Böylece, Kant’ın karşılaştığı açmaz onu farklı –eleştirel istikamete yöneltmiştir. Herz Mektubu genel olarak yorumcular tarafından Kant’ın eleştiri dönemi ile ilişkilendirilmesine rağmen, farklı yaklaşımlar mektubun Kant’ın entelektüel gelişimindeki yeri konusunda detaylı bir incelemenin gerekliliğini gösterir. Bunlardan ilki ileriye yönelik, diğeri ise geriye dönük değerlendirilme biçimi iken üçüncü ve sonuncusu ise ikisi arasında bir uzlaşının ifadesi olarak ya da iki okumaya alternatif olarak düşünülebilecek yorumlama biçimidir. Bu minvalde makale de bilhassa Carl’ın radikal ileriye yönelik ve Beck’in radikal geriye yönelik okuma şekillerine odaklanılacak, ardından Allison’un bir nevi üçüncü yol diye nitelendirilebilecek geriye yönelik okumayı ihmal etmeyen ancak Kant’ın eleştiri dönemini daha fazla gözeten ileriye yönelik okuma şekline değinilecektir.
Keywords : Kant, Herz Mektubu, apriori kavramlar, nesne, tasarım, ileriye ve geriye yönelik okuma şekli