SAHA TÜRKLERİNİN DESTANLARINDA KULLANILAN ÖLÇÜ TERİMLERİ

Authors : Muvaffak DURANLI

Pages : 250-263

View : 18 | Download : 13

Publication Date : 2020-08-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bir toplumun dünyayı algılama biçimi aynı zamanda onun dilinin şekillenmesinde belirgin bir rol oynamaktadır. Dildeki kelimelerin kullanım mantığında insanın çevresini kavrayış biçimi önemli bir yer tutar. Başlangıçta Türk toplulukları, çevrelerindeki nesneleri ölçmek için kendi dil yapılarındaki kelimelerden yararlanmış ve kendi değer yargılarına uygun bir şekilde bu kelimelere anlamlar yüklemişlerdir. Zaman içinde farklı toplumlarla ticaretin gelişmesiyle Türkçeye farklı dillerden ölçü birimleri girmiş veya dilin imkanları ölçüsünde yeni kelimeler/terimler oluşturulmuştur. Günümüzde dünya üzerinde standart ölçü birimlerinin kullanılıyor olması, dilin geçmişteki durumunu yansıtan ölçü birim adlarının kullanımdan kalkmasına neden olmuştur. Bugün “endaze”, “kile”, “arşın” gibi ölçü birimleri unutulmak üzeredir. Bu durum Saha Türkleri için de söz konusudur. Saha Türklerinin geçmişte kullandıkları ölçü adları bugün artık unutulmaya başlamıştır. Hızlı şehirleşme, ikili ticari anlaşmalar ve ticaretteki standartlaşma, geleneksel kültürün ve bu kültürün ürünlerinin de değişimine neden olmaktadır. Öyle ki günümüzde Yakutistan’da yayınlanan halk edebiyatı metinlerinde yer alan eski ölçü adları artık açıklama ile verilmek durumundadır. Makalede destan metinlerinde kullanılan ve günümüzde unutulmaya başlanan ölçü terimlerinin anlamları, destan metinlerinde kullanımlarından örnekler verilecek, küreselleşme karşısında sözlü kültür ürünlerinin yereli koruma özelliğine sahip oldukları vurgulanacaktır.
Keywords : ölçü, Yakutistan, destan, kulaç