UŞAK EFSANELERİNDE HIZIR KÜLTÜ

Authors : Derya ÖZCAN, Türkan ÇELİK

Pages : 295-312

View : 19 | Download : 11

Publication Date : 2020-08-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Türk folklorunda Hızır’ın, bereket veya uğur getirme, gelecekten ya da gaipten haber verme, nasihat etme, kişilerin yardımseverliğini sınama ve bunun neticesinde onları alkışla ödüllendirme yahut kargışla cezalandırma, darda kalanın yardımına koşma, şifa sunma, kararsız kalana doğru yolu gösterme gibi çoğu mucizevî nitelikte olan işlevleri vardır. “Uşak Efsaneleri ve Uşak Efsanelerinde Yer Alan Mitolojik Unsurların İncelenmesi” adlı doktora tezi kapsamında derlenen efsanelerde Hızır’a sık rastlandığı; Hızır’ın Türk folklorunun genelinde olduğu gibi Uşak efsanelerinde de bir eren, bilge veya kâhin olarak algılandığı, tayy-i zaman ve tayy-i mekân gibi kerametler gösterdiği, kendisine saygı duyulması yanında kendisinden korkulduğu, ölümsüzlük başta olmak üzere pek çok tanrısal güce sahip olduğu tespit edilmiştir. Efsanelerinden anlaşıldığına göre Uşak’ta Hızır kültü; Tanrı misafirinin Hızır olması ihtimali göz önünde bulundurularak iyi ağırlanmaya çalışılması, aynı anlayışla kapıya gelen kişilerin boş çevrilmemesi, Hıdırellez’de gerçekleştirilen uygulamalarda Hızır’ın muhatap tutulması gibi ritüelleri de beraberinde getirmiştir. Çalışmanın amacı; Uşak Efsanelerinde Hızır kültünün nasıl yer aldığını belirleyerek Uşak halkının sözlü kültüründe, yaşayış ve inancında nasıl bir işlevinin olduğunu tespit etmektir.
Keywords : Efsane, Uşak, Hızır, kült