BEDRİ SİNAN İLE MAHPERİ HİKÂYESİNİ MONOMİT KURAMI ÇERÇEVESİNDE ANLAMLANDIRMA DENEMESİ

Authors : Velimert KOÇER

Pages : 94-104

View : 17 | Download : 19

Publication Date : 2021-04-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Kahramanlık temalı anlatıların benzerliklerinden yola çıkılarak Cambell tarafından oluşturulmuş Monomit kuramı, bugün mitlerin ve diğer anlatıların ortak yönlerinin anlaşılması ve değerlendirilmesinde bizlere yol göstermektedir. Monomit kuramı yola çıkış, erginlenme ve dönüş evrelerinden oluşmakta olup sonunda bir kahramanın, kahraman olarak yeniden dönüşünü yani doğuşunu açıklar. Bu çalışmada Âşık Mevlüt İhsani’nin Bedri Sinan ile Mahperi adlı halk hikâyesi, monomit kuramı çerçevesinde incelenip anlamlandırılmaya çalışılmıştır. Amaç monomit kuramının Türk halk anlatıları için ne derece geçerli olduğunu belirleyebilmek ve farklı durumları tespit edebilmektir. Bedri Sinan ile Mahperi Hikâyesi’ni seçme nedenleri ise; hikâyenin uzunca bir halk hikâyesi olması, kişi ve yer gibi yapı unsurlarının çeşitliliği, ana hikâyeye bağlı pek çok küçük olayın anlatım esnasında hikâyeyi zenginleştirmesi şeklinde sıralanabilir. İncelemede kullanılan metin Prof. Dr. Işıl ALTUN tarafından hazırlanan “Âşık Mevlüt İhsani’nin Aşk Konulu Hikâyeleri Üzerine Bir Araştırma” adlı çalışmadan alınmıştır. İnceleme neticesinde; maceraya çağrı, dışarıdan gelen kurtuluş, ilk eşiğin aşılması, balina karnı, sınavları yolu, nihai ödül, büyülü kaçış, dışarıdan gelen yardım, iki dünya ustası kriterlerine uygun özellikler tespit edilirken; çağrının reddedilişi, tanrıça ile karşılaşma, baştan çıkarıcı olarak kadın, babanın gönlünü alma, tanrılaştırma ve dönüşün reddedilişi başlıklarına uygun anlatılar tespit edilememiştir. Bu anlamda söz konusu hikâye, monomit kuramına büyük oranda uyarken, kültürel değerler ve sansür gibi sebeplerle bazı noktalarda kuramdan ayrıştığı görülmüştür.
Keywords : Aşık Mevlüt İhsani, Joseph Campbell, Bedri Sinan İle Mahperi, Monomit