INSTAGRAM’DA NASREDDİN HOCA TİPİYLE YARATILAN MİZAHIN İŞLEVİ

Authors : Rabia Pamukçu, Nilüfer Tanç

Pages : 648-664

Doi:10.55666/folklor.1445381

View : 104 | Download : 104

Publication Date : 2024-08-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Düşünceleri şaka ve nükteyle süsleyerek anlatan söz, yazı çeşidi anlamına gelen mizahta temel hedef güldürme ise de çok defa güldürmenin altında fert ve toplumdaki aksaklıkları, çirkinlikleri eleştirme ve iğneleme, düzeltme amaçları da gizlidir. Mizahi metinler bu metinleri üreten ve tüketen kesimlerin gülme, güldürme, gülünç düşürme, alay etme, şakalaşma, taşlama, yerme, sövme gibi bütün ihtiyaçlarına cevap verecek nitelik ve çeşitliliğe sahiptir. Ayrıca folklorun eğlence, kültürün onaylanması, eğitim, kabul edilmiş davranış örüntülerini sürdürme, toplumdaki aksaklıkları protesto etme işlevleri mizahi ürünler aracılığıyla da ortaya çıkar. İnsanlarla iletişim kurmanın en etkili yollarından biri de mizahtır. Yaratıcı zekâ, hazırcevaplık, kusursuz zamanlama, dile hâkim olma, nüktebilirlik gibi üstün özelliklerle ortaya konulan mizah, edebiyat ve sinema dünyasını aşarak reklam ve pazarlama alanlarının da en önemli malzemesi olmuştur. Günümüzde diğer alanlarda olduğu gibi mizahın üretim ve tüketim alanı olarak elektronik kültür ortamları öne çıkmaktadır. Türk mizah geleneğinin en önemli tiplerinden Nasreddin Hoca, sosyal medya aracılığıyla güncellenerek etkisini sürdürmektedir. Sosyal medya araçları arasında Instagram özellikle genç yetişkinler arasında daha fazla rağbet görmeye başladığı için araştırmanın bu ortamda yapılmasına karar verilmiştir. Bu araştırmada öncelikle 10 Aralık 2021- 25 Kasım 2022 tarihleri arasında Instagram’da geriye doğru taranan “nasreddinhoca” ve “nasrettinhoca” etiketi ile herkese açık hesaplardan paylaşılan gönderiler kayıt altına alınmıştır. Tespit edilen veri nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi tekniği ile incelenirken ilk olarak konuyla ilgili olmayan içerik ayrılmış ilgili olanlar tür, içerik, işlev, hedef kitle, etkileşim (paylaşım yapan hesabın takipçi sayısı ve paylaşılan görselin beğeni sayısı) şeklinde tasnif edilmiştir. Araştırmanın sonucunda Instagram paylaşımlarında Nasreddin Hoca tipinin mizahın hangi işlevleri çerçevesinde güncellendiği tespit edilmiş ve incelenmiştir. Bu çalışmayla ortaya çıkan araştırma sonuçlarının çeşitli yazar, sanatçı ve içerik üreticilerinin dikkat ve istifadesine de ulaşması beklenmektedir. Böylece Nasreddin Hoca fıkralarının teknolojik gelişmelerle ortaya çıkan farklı metin türleri şeklinde yeniden üretilmesi, günümüz mizah edebiyatının sağlam bir temele dayanarak güçlenmesine katkıda bulunulacaktır. Hayatın her alanında var olan mizahın Nasreddin Hoca tipi aracılığıyla elektronik kültür ortamlarında, reklam ve pazarlama alanlarında kullanılması hedef kitle üzerinde güçlü bir etki bırakacaktır. Bu metinlerin içerdiği eleştiri, mesaj ve hikmetin günümüz insanına ulaşması medyaya hâkim olan Batı temelli mizah anlayışının yerli malzemeyle yeniden şekillenmesine, kültürel alanlara Türk toplumunun aşina olduğu mizah tarzının hâkim olmasına katkıda bulunacaktır.
Keywords : Folklorun işlevi, Nasreddin Hoca, mizahi tip, elektronik kültür ortamı, Instagram