AZEBAYCAN’DAKİ NEVRUZ BAYRAMI GELENEKLERİ VE NEVRUZ KUTLAMALARINDA İCRA EDİLEN MAHNILARIN İNCELENMESİ

Authors : Hazan Kurtaslan, Fidan Taghizade

Pages : 1060-1078

Doi:10.55666/folklor.1497015

View : 33 | Download : 9

Publication Date : 2024-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Geçmişten günümüze tüm toplumlarda olduğu gibi Azerbaycan’da gelenekleri, örf ve adetleri, dini inançları, ayin ve ritüelleri ile kültürel aktarımda bulunmaktadır. Tarihte, savaş sonucu elde edilen zaferler, toplum için önemli gelişmeler, doğa olayları gibi özel günler, Azerbaycan’da bayram olarak kutlanmaktadır. Bayramların getirisi olan ritüeller, bu törenleri renklendiren önemli unsurlardır. Bu tür kutlamalarda halk oyunları, seyirlik oyunları, müzikler, gösteriler, aile ziyaretleri gibi çok çeşitli etkinlikler yapılmaktadır. Eski Türk toplumlarının ateş ve doğa olaylarına bağlı olan bu inançları günümüzde de kendi etkisini göstermektedir. Buna örnek olarak Türk toplumlarının kutlanmakta olan Nevruz Bayramı’nı gösterebiliriz. Azerbaycan’da da kutlanan bu Türk bayramı, baharın gelmesi ile hem doğanın yenilenmesi hem de yeni bir yılı karşılama anlamını taşır. Nevruz Bayramı döneminde ülkede resmî tatil ilan edilir. Her yıl bu bayram için özenle hazırlıkların yapılmış olması Azerbaycan halkı tarafından bu bayrama verilen değeri göstermektedir. Nevruz Bayramı kutlamalarında çeşitli şiirler, oyunlar, halk oyunları, maniler ve müzikler yer almaktadır. Günümüzde Azerbaycan’da Nevruz Bayramı için mahnılar da bestelenmektedir. Bu mahnılar bahar veya Nevruz temalı olup, bayram havasını oluşturmak için dinamik tempolu karaktere sahiptir. Geleneksel enstrümanlarla icra edilen bu mahnılar, zamanla Azerbaycan Türkleri yıllar boyunca ezbere bildikleri ve bayram boyunca dinleyip, eşlik ettikleri mahnılar haline gelmiştir. Azerbaycan Türkleri tarafından bu bayrama gösterilen özen, ritüeller ve bayram için bestelenmiş olan mahnılar bu durumun araştırmaya değer olduğunu göstermektedir. Bu çalışmada, Azerbaycan Türkleri tarafından Nevruz Bayramı kutlamaları sırasında yapılan ritüeller incelenmiş, bayram kutlamalarında icra edilen mahnıların incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, nitel bir araştırma olup durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırmada veriler, görüşme ve doküman inceleme yoluyla toplanmıştır. Görüşmeden elde edilen veriler doğrultusunda Azerbaycan’da bu bayram zamanı dinlenilen, icra edilen popülaritesini koruyan mahnılar belirlenmiş ve bu mahnılar müzikal yapı özellikleri yönünden incelenmiştir. Araştırmada veriler betimsel analiz yoluyla çözümlenmiştir. Araştırma bulgularına göre “bayram akşamlarında”, “nevruz gelip yaz gelip”, “men baharın gızıyam” adlı mahnılar Nevruz Bayramı’nda çalınıp söylenen ve dinlenilen mahnılar arasında yer almaktadır. Müzikal yapı özellikler bakımından incelendiğinde mahnı sözlerinde nevruz ve bahar temasının işlenmiş olduğu, müziklerinde de geleneksel enstrümanlar ve milli motiflerin kullanıldığı tespit edilmiştir.
Keywords : Azerbaycan, nevruz bayramı, bayram akşamları, nevruz gelib yaz gelib, men baharın gızıyam.