KİLİKYA PEDİAS STADİONLARININ İNCELENMESİ
Authors : Ece Çoksolmaz
Pages : 1406-1413
Doi:10.55666/folklor.1502137
View : 13 | Download : 9
Publication Date : 2024-12-27
Article Type : Research Paper
Abstract :Kilikya, Anadolu’nun güneyinde yer alır. Dağlık (Trakheia) ve Ovalık (Pedias) olmak üzere ikiye ayrılan bölge, modern yerleşimde Alanya’nın bir kısmı, Adana, Mersin ve İskenderun’u kapsamaktadır. Kilikya Pedias (Ovalık Kilikya) ise Anadolu’nun güneyinde, Kilikya’nın doğusunda bulunmaktadır. Günümüz Mersin, Adana ve İskenderun sınırlarında bulunan stadion yapılarıyla ilgili literatür taraması yapılarak, arazide üzerinde tespitlerde bulunulmuştur. Bu çalışmada stadionların hangi kentlerde bulunduğu, konumlarının neden seçildiği, mimari özellikleri ve tahribat durumunun neler olduğu sorularına cevap aranmıştır. Bu inceleme sonucunda 7 kent stadionu tespit edilmiştir. Kilikya Bölgesi’nin erken dönem tarihçesine konu kapsamında olmadığı için değinilmemiştir. Hellenistik Dönemde Büyük İskender’in ölümünden sonra Diadochlar arasında mücadele kentlerde görülmektedir. Özellikle Roma Dönemi’nin erken safhasında korsanlık faaliyetlerinin ve iç mücadelelerin durdurulmasıyla, bölgede istikrar Roma yönetimi tarafından sağlanmıştır. Tarsos, Kilikya’nın en önemli kenti haline dönüşmüştür. Anazarbos ile Tarsos rakip kentler haline gelmiştir. Roma, Kilikya’da yönetimi yerel krallıklar aracılığıyla sürdürmüştür. Böylece Ovalık Kilikya’da Tarkondimotos Hanedanlığı ön plana çıkmıştır. Bölgede çıkan karışıklık döneminin ardından bölge, Roma’ya bağlı valiler tarafından yönetilmiştir. Roma Dönemi’nde gelişen şehircilik faaliyetlerinin ardından, kentler gelişim göstermiştir. MS 260 yılında Parthlar ile yapılan mücadele sonucu Roma imparatoru esir düşerek, Roma’nın yönetimi zayıflamıştır. Tarihsel süreçte Hristiyanlık faaliyetleri bölgede yaygınlaşmıştır. Stadion, Hellen dilinde 600 ayak uzunluğunda ölçü birimi olarak kullanılmıştır. Stadion, Antik Çağ’da düzenlenen festival ve yarışmalar için kullanılan ve geliştirilen önemli bir yapıdır. Başlangıçta koşu yarışmaları için düz bir alandan oluşan stadionlar, zamanla mimari kimlik kazanarak yapıya dönüştürülmüştür. Başlangıçta yarışmalar, koşu sahasının çevresinde ayakta durarak izlenirdi. Daha sonra sahanın çevresine cavea eklenerek, stadionlar inşa edildi. Bu yapılar, genellikle Hellenistik Dönem ve özellikle Roma Dönemi’nde yaygınlaştırıldı. Çalışmalarda circus ya da hippodrom özelliği taşıyan yapıların, stadion olarak adlandırıldığı örneklerde karşımıza çıkmaktadır. Kilikya Pedias Bölgesi’nde stadionun bulunduğu 7 kent tespit edilmiştir. Bölgede tek sphendone plan yaygın olarak tercih edilirken, Magarsos Stadionu’nun çift sphendone planda olduğu saptanmıştır. Bölgenin iki büyük kenti Anazarbos ve Tarsos’un bir stadiondan daha çok hippodrom ya da circusa sahip olduğu düşünülmektedir. Ancak bu çalışmada literatüre bağlı kalınarak stadion kapsamında değerlendirilmiştir. Aigeai Stadionu da yazıtlarda geçmesine rağmen günümüzde yeri tespit edilememiştir. Epiphaneia kentinde stadionun varlığı yazıttan anlaşılmaktadır. Hierapolis Kastabala Stadionu, tiyatro ile yakın bir ilişki içerisindedir. Kastabala ve Mopsuestia Stadionu benzer özellikte olup, alçak bir vadi içerisindedir. Magarsos Stadionu ise denize paralel yerleştirilmiş ve tribün boyu diğerlerine oranla biraz yüksektir. Hellenistik Dönem ile başlayan festival ve yarışmalar, Roma Döneminde de şehirleri etkilemiştir. Bu çerçevede stadionlar, kent planlamasında en uygun konuma yerleştirilmişlerdir.Keywords : Kilikya Pedias, Ovalık Kilikya, Stadion, Stadyum, Kent.