Hz. Osmân (23-35/644-656) Döneminde Denizcilik Faâliyetleri

Authors : Murat ÖZTÜRK

Pages : 195-230

Doi:10.16947/fsmia.1050277

View : 15 | Download : 10

Publication Date : 2021-12-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Hz. Osmân b. Affân, hilâfeti zamanında kazanılan deniz zaferleriyle temâyüz etmiştir. Bizans İmparatorluğu’nun denizdeki üstünlüğü devam ettiği sürece Bilâdü’ş-Şâm ve Mısır’daki hâkimiyetlerinin tehdit altında olduğunu ve Bizans’a karşı mücâdelenin donanmanın desteği olmadan yürütülemeyeceğini fark eden ilk devlet adamı olan Suriye (Şâm) Vâlisi Muâviye b. Ebû Süfyân’ın (ö. 60/680) deniz seferleriyle ilgili isteklerini ilk başta selefi Hz. Ömer b. el-Hattâb (13-23/634-644) gibi reddeden Hz. Osmân, en nihâyetinde onun denize açılma isteğini bâzı şartların yerine getirilmesi koşuluyla kabul etti. Hz. Osmân’dan aldığı izinle denizcilik faâliyetlerini hızlandıran Muâviye b. Ebû Süfyân önderliğinde Müslüman Araplar, Kıbrıs, Ervâd (Arados), Sicilya, Rodos, Kos, Girit adalarına ve Endülüs’e seferler düzenleyerek çok miktarda ganîmet elde ettiler. Kaynakların verdiği bilgilere göre bu dönemde İstanbul’a da deniz seferi yapan Müslüman Araplar, 31 (652) veya 34 (655) yılında Antalya’nın Finike (Phoenix) ilçesi açıklarında, İmparator II. Konstans’ın (641-668) kumandası altındaki Bizans donanmasını İslâm tarihinde Zâtü’s Savârî adıyla anılan muhârebede yenmek sûretiyle ilk büyük deniz zaferini elde ederek Bizans’ın Doğu Akdeniz’deki hâkimiyetine son verdiler. Bu makalede Müslümanların denize açılma sebepleri, bahrî anlamda kıyı şehirlerinde yürüttükleri faâliyetler, tertip edilen çıkarma harekâtları öncesinde yapılan hazırlıklar ve seferlerin netîceleri hem İslâm hem de Hıristiyan kaynaklarında verilen bilgilerin ışığında değerlendirilecektir.
Keywords : Hz Osmân, Muâviye, Akdeniz, adalar, çıkarmalar, kıyı şehirleri, Zâtüs Savârî