Evliya Çelebi Seyahatnâme’sinde Tılsımlar

Authors : Cengiz ÇAKMAK

Pages : 61-85

Doi:10.16947/fsmia.1318528

View : 31 | Download : 31

Publication Date : 2023-06-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Evliya Çelebi’nin Seyahatnâme’sinde en çok karşılaşılan mitolojik unsur tılsımlardır. Tılsım olgusu, tarihsel süreci boyunca temeldeki koruyuculuk anlamının yanında başka anlamlandırmalarla karşımıza çıkmaktadır. Evliya Çelebi’ye baktığımızda ise seyahat olgusunun ve seyyahın anlatım gücü dolayısıyla tılsımın, sözlük anlamlarının ötesinde ve o anlamları genişleten, dal budak salarak yeni anlamlandırmalara yol açan kullanımlarına şahit olunmaktadır. Her türlü “yeni” ile karşılaşmanın harikuladeliğinden, bunun verdiği hayretten ve coğrafyaların kültürel birikiminden gelen kaynaklar ile seyyah, tılsımın tanımına yeni bakış açıları getirmektedir. Seyahatnâme’de tılsım olgusunun anlam evreninin yedi başlık altında toplanabileceği tespit edilmiştir: koruyuculuk, arıtıcılık ve hüküm vericilik, bereket, kural koyuculuk, şifa, gösterge veya bir durumu nitelemenin işareti, acayiplik.
Keywords : Evliya Çelebi, Seyahatnâme, din, halk bilimi, tılsımlar