Çandarlı Mahmud Çelebi ve İznik Vakfı

Authors : Şükriye Pınar Özyalvaç

Pages : 119-146

Doi:10.16947/fsmia.1499457

View : 42 | Download : 73

Publication Date : 2024-06-12

Article Type : Research Paper

Abstract :Anadolu’daki beyliklerden biri olarak tarih sahnesine çıkan Osmanlı Devleti, büyük bir imparatorluk olma sürecinde güçlü ve vizyon sahibi devlet adamlarıyla siyasi ve iktisadi politikasına yön vermiştir. Kuruluş devrinde bu vazifenin önemli bir kısmını üstlenen Çandarlı ailesi, yaklaşık yüz yıl sultanların hizmetinde yer alan nüfuzlu yöneticiler yetiştirmiştir. Devletin siyasi yönetim sahasını genişletmesinde, teşkilatlanmasında, Osmanlı kimliğinin kentlere yerleşmesinde önemli roller üstlenen bu aile vakıflar yoluyla da toplumda bütünleştirici bir rol üstlenmiştir. Bu bağlamda çalışma, ailenin kurucusu Kara Halil Paşa’nın torunu Çandarlı Mahmud Çelebi’ye odaklanmış ve onun 15. yüzyıla tarihlenen İznik’teki vakıf kompleksinin işlevi değerlendirilmiştir. Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü defterleri (TK.GK.d) tasnifinde yer alan 2149 numaralı vakfiye defterinin ana kaynak olarak ele alındığı bu çalışmada, Mahmud Çelebi’nin içinde bulunduğu siyasî, sosyal ve iktisadî şartlar dikkate alınarak sahip olduğu imkânlar ve bunları tasarruf etme yöntemleri araştırılmıştır. Bu amaçla öncelikle Mahmud Çelebi’nin hayatı ile vakfın tesis edildiği yüzyıldaki tarihî çevreye değinilmiş ardından vakfın kuruluş aşaması, yönetimi, personeli, mutfak harcamaları ve gelir kaynakları incelenmiştir. Böylece Osmanlı mimarisinin ilk örneklerini veren Çandarlı ailesinin bir mensubu olan Mahmud Çelebi’nin, vakıf eserleri üzerinden siyasî ve sosyal yapı üzerindeki katkısı anlaşılmaya çalışılmıştır.
Keywords : Osmanlı, imaret, şehir, yönetici elit, vakfiye