Psikanalitik Edebiyat Kuramı Çerçevesinde Çamlıca’daki Eniştemiz Romanı

Authors : İbrahim Öztürkçü

Pages : 97-122

Doi:10.16947/fsmia.1609820

View : 36 | Download : 76

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Sigmund Freud’un teorilerine dayanan psikanaliz, bilinçdışı fantazmaları esas alan disiplinlerarası bir dilim dalıdır. Bireyin ruh sağlığını, bilinç ve bilinçdışı düzeyinde zihinsel süreçlerini inceleyen bu psikoterapi yöntemi, bazı semptomlardan yola çıkarak yazara ve eserine dair yeni yaklaşımlar sergilemeyi amaçlar. Dünya edebiyatlarında da örnekleri görünen psikanalitik sanat ve edebiyat eleştirisi, son yıllarda ülkemizde önemli bir araştırma sahası hâline gelmiştir. Türk edebiyatında daha önce birçok şair ve yazarın eserlerine uygulanan bu edebiyat kuramına Abdülhak Şinasi Hisar’ın eserleri de ideal bir örnek niteliğindedir. Yazarın psiko-biyografisindeki yalnızlığı, kendisini toplumdan, dost çevresinden soyutlayan tavrı, neredeyse tüm hayatına hâkim olan mikrop hastalığı korkusu, teşrifat ve nezaket düşkünlüğü, evlilik/kadın fobisi, yemek konusundaki aşırı titizliği gibi birçok unsur, yazarın başta Çamlıca’daki Eniştemiz olmak üzere diğer romanlarına sirayet etmiş psikolojik bulgulardır. Bir kısmı, fobik ve depresif noktalara varan bu takıntılara yazarın roman kahramanlarından Hacı Vamık Efendi’de belirgin bir şekilde rastlarız. Bu çalışmada öncelikle psikanalitik edebiyat kuramının uygulama biçimleri ve çeşitleri hakkında bilgi verilerek teorik çerçeve belirlenecektir. Ardından Çamlıca’daki Eniştemiz romanındaki psikolojik bulgulardan, dostlarının ve tanıkların beyanatlarından yola çıkarak yazarın bazı tuhaf huylarının eserine ve roman kahramanına yansıma şekilleri psikanalitik açıdan tahlil edilecektir.
Keywords : Psikanaliz, edebiyat kuramı, roman, Çamlıca’daki Eniştemiz, Abdülhak Şinasi Hisar