Dikdörtgen Kapların Derin Çekilmesinde Kalıp Geometrisinin Kap Cidar Kalınlıkları Üzerindeki Etkisi

Authors : Cebeli ÖZEK

Pages : 79-92

View : 13 | Download : 9

Publication Date : 2023-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Derin çekme, sacı matris-pot çemberi arasında istenen şekle getirmek için stampa kullanılarak merkez kısmından kalıp boşluğuna iterek kapların üretilmesi işlemidir. Stampa ve kalıp arasında sac kalıp boşluğuna doğru aktığı sırada kalıbın özel şeklini alarak kap oluşmaktadır. Bu çalışmada, matris üst yüzeyine/pot çemberi alt yüzeyine 0°, 3°, 6° ve 9°’lik açılar verilmiştir. Pot çemberi kuvveti sabit 1800 daN ve stampa hızı da sabit 4 mm/s uygulanmıştır. Matris/stampa arası boşluk 1.2 mm, stampa uç ve kenar radyüsleri ile matris ağız yarıçapları 6 mm alınmıştır. Kalınlığı 1 mm St37 çeliği kullanılmıştır. Kaplardaki cidar kalınlık değişimlerinin tespit edilmesi amacıyla kap hassas bir biçimde yüksekliği boyunca kenar köşelerinden kesilmiş ve duvar yüzeyi taban radyüsü bitiminden itibaren ağız kısmına doğru 10x10 mm aralıklarla ızgaralara bölünmüştür. Cidar kalınlık değişimleri Mitutoyo LH-600E marka hassas doğrusal ölçüm mihengiri cihazında noktasal temaslı uç ile 0.001 hassasiyetinde ölçülmüştür. 0-10 mm aralığındaki kap yüksekliklerinde cidar kalınlık değişimlerinin azaldığı, sacda önemli sayılabilir bir değerde kalınlık değişimi meydana geldiği ve bunun 0,371-0,910 mm kadar olduğu, maksimum kalınlık değişimi ise kabın alt kısımlarındaki köşelerde meydana gelmiş ve 0,373 mm olarak belirlenmiştir. Sonuç olarak, dikdörtgen kesitli kapların üretilmelerinde, matris üst yüzeyine ve pot çemberinin alt yüzeyine açılar verilerek kalıp geometrisinin, limit çekme oranı ve kap cidar kalınlık değişimleri üzerinde önemli bir etkisinin olduğu tespit edilmiştir.
Keywords : Cidar kalınlığı, açılı derin çekme, limit çekme oranı, dikdörtgen kesitli kaplar