AISI 1050 ve D2 Soğuk İş Takım Çeliği Malzeme Üzerine Açılmış Deliklere Uygulanan Ezme İşleminin Yüzey Özelliklerine Etkisi

Authors : Tuncay ŞİMŞEK, Alican YAKIN, Adnan AKKURT

Pages : 153-162

View : 74 | Download : 76

Publication Date : 2023-08-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Ezme yöntemi işlenen yüzeyin; sertlik, pürüzlülük, aşınma dayanımı, geometrik tolerans vb. özelliklerini geliştirmesi, daha iyi bir yüzey kalitesi sunması ve kolay uygulanabilmesi sebebiyle diğer bitirme işlemlerine oranla daha çok tercih edilmektedir. Yapılan çalışmada; makine imalat sanayinde bazı uygulamalarda birbirlerinin yerine tercih edildiği bilinen AISI 1050 Orta Karbonlu Çelik insert ignore into journalissuearticles values(karbon çelikleri için referans malzeme olarak kabul edilen); ve D2 Soğuk İş Takım Çeliği malzemeleri tercih edilmiştir. Deney numuneleri Ø50X30mm ölçülerinde silindirik malzemeye Ø20 mm delik delindikten sonra ezme işlemi uygulanarak hazırlanmıştır. Belirtilen işlemler Taksan-TTC-630 CNC torna tezgâhında kesme sıvısı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Tornalama işlemi için kesme hızı 60 m/dak ve ilerleme hızı 0,25 mm/devir seçilmiştir. Ezme işlemi delme sonrası tek paso olacak şekilde uygulanmıştır. Ezilme işlemi ile elde edilen yüzey üzerinden mikro sertlik, yüzey morfolojisi, dairesellik, silindiriklik ve yüzey pürüzlülüğü gibi özellikleri tespit edebilmek için ölçümler yapılmış, görüntüler alınmıştır. Ezme işlemi sonrasında AISI 1050 ve D2 soğuk iş takım çeliği malzemelerinin sertliklerinin sırasıyla yaklaşık olarak % 26 ve %14 artarak yaklaşık olarak 292 ve 302 HV değerine ulaştığı görülmüştür. Elde edilen sonuçlar ezme işleminin; AISI 1050 çeliğinin sertlik değerini D2 çeliğinin sertlik değerinden oransal olarak daha fazla arttırdığını göstermiştir. Ezme işlemi ile her iki malzeme türü için de yüzey pürüzlülük değerlerinin azaldığı ve yüzey kalitesinin arttığı tespit edilmiştir. Ancak AISI 1050 malzemenin ezme sonrası yüzey pürüzlüğünün çok daha düştüğü görülmüş olup bunun da D2 kalıp çeliğine oranla daha yumuşak yapıda olduğu bunun sonucunda da ezme işlemi ile daha pürüzsüz yüzeye ulaşıldığı sonucuna varılmıştır. İşlem sonrası delik yüzeylerinin dairesellik ve silindiriklik özelliklerinin iyileştiği tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlar genel olarak değerlendirildiğinde ezme işleminin özellikle bir birleri ile temas halinde çalışan makine elemanlarının verimliliğini arttırdığı, yorulma ömürlerini uzattığı sonucuna varılmıştır.
Keywords : Ezme işlemi, AISI 1050, yüzey pürüzlülüğü, mikroyapı, mikrosertlik, dairesellik, silindiriklik