Hürriyet Gazetesi’ne Göre Ziya Paşa’nın Osmanlı Maliyesi İle İlgili Görüşleri

Authors : Mehtap Özbey

Pages : 128-144

Doi:10.71353/gunaad.1539581

View : 40 | Download : 84

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti’nde Türk basını ancak on dokuzuncu yüzyılın başlarında dergi ve gazeteler ile ortaya çıkmaya başlamıştır. İlk gazete Takvim-i Vekayi 1831 yılında çıkarılmıştır. Bu gazetenin amacı devletin yaptığı yenilikleri halka iletmekti. Devlet kendi kontrolünde oluşturacağı bir kamuoyu hesap ederken 1860’lardan sonra durum tersine dönmeye başlamış ve artan gazeteler aracılığı ile devletin içinde bulunduğu siyasi ve mali durum sorgulanmaya ve Babıâli’ye karşı ciddi bir muhalefet aracı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Tanzimat dönemi aydınları ve dönemin önemli şahsiyetleri söylemek istediklerini basını ve gazeteleri kullanarak anlatmaya başladı. Bu dönemin en önemli aydın grubu olarak anılan Yeni Osmanlılar ve bu grubun bir üyesi olan Ziya Paşa da yaptığı muhalefet ile ön plana çıktı. Ziya Paşa, Babıâli’den gördüğü baskılar ile Ali Paşa tarafından İstanbul’dan uzak tutuldu. Bunun sonucunda Mısır’daki veraset sisteminin değişmesi ile Mısır’dan sürülen Prens Mustafa Fazıl Paşa’nın daveti üzerine Ziya Paşa Paris’e gitti. Mustafa Fazıl’ın verdiği maddi destek ile önce Ali Suavi 1867’de Londra’da Muhbir’i çıkardı daha sonra 1868’de yine Londra’da Ziya Paşa, Hürriyet’i çıkarmaya başladı. Hürriyeti Yeni Osmanlılar damgası ile Ziya Paşa ve Namık Kemal birlikte çıkardı. Amaçları Osmanlı Devleti’nin içine düştüğü durumu, azınlıkların durumunu, maliyenin gidişatını, Babıâli’nin keyfi davranışlarını, liyakatsizliği, artan rüşvet olaylarını, Avrupa’dan alınan borçları, Mısır, Girit, Yunan, Memleketeyn’nin durumunu halka anlatmak, halkı bilinçlendirmekti. Bu amaçlar doğrultusunda halk üzerinden bir kamuoyu oluşturarak halkın da dâhil olacağı bir sistem ile devleti parçalanmaktan kurtarmaktı. Hürriyet’te yer alan yazılar günlük haber gazetesinden ziyade genellikle fikir yazısı niteliğindedir. Özellikle mali ve iktisadi konularda mali tablolar yayınlayarak, devletin senelik bütçesinden örnekler verilerek gazete resmî bir vesika halini almıştır. Burada mali konular ile ilgili Ziya Paşa Abdülaziz Dönemi ekonomisini Babıâli üzerinden eleştirir. Biz bu çalışmada, Ziya Paşa’nın Osmanlı Devleti’nin mali durumu hakkındaki düşüncelerini Hürriyet Gazetesi’ndeki yazıları kaynak alarak anlatmaya çalıştık.
Keywords : Hürriyet Gazetesi, Ziya Paşa, Kamuoyu, Ekonomi, Abdülaziz