The Familier Spirits in Tatar Mythology

Authors : Rasilya KARİMOVA

Pages : 881-897

Doi:10.21547/jss.256699

View : 22 | Download : 14

Publication Date : 2016-12-01

Article Type : Other Papers

Abstract :Kazan Tatarlarının hayatında ve halk edebiyatında Tatar mitolojisinin özel ve önemli bir yeri vardır. Tatar mitolojisi ile ilgili unsurlar değişik başlıklar altında incelenebilecek çok renkli, zengin ve çeşitli bir yapıya sahiptir. Bu çalışmada, zengin Tatar mitolojisi ve Tatar halk inanışları içinde önemli bir yer tutan iyeler (koruyucu ruhlar) konusu ele alınmaktadır. Günümüz Kazan Tatarlarının günlük hayatlarında iyeler olarak Su Dedesi, Su İyesi, Su Anası (Su Kızı), Su Atası; Çeşme İyesi, Dağ İyesi, Ev İyesi, Ahır İyesi, Munça (Hamam/Sauna) İyesi, Orman İyesi, Cami İyesi ve benzeri gibi muhtelif iyeler vardır. Tarihî gelişim ve modernleşme her ne kadar bu iyelere olan inancı biraz zayıflatmış olsa bile günümüzde de Tatar halkı arasında bunların varlığına inanılmaya devam edilmektedir. Başta Tatarların millî şairi Abdullah Tukay olmak üzere, diğer şair, yazar ve sanatçıların ele alıp sanat yolu ile de işledikleri iyeler bu şekilde varlıklarını daha güçlü bir şekilde devam ettirmekte ve yeni nesillere aktarılmaktadır. Kutsal ruhlar olan iyeler doğa ile yakın ilişki içindedir. İyeler, insan-doğa ilişkilerininin düzenlenerek karşılıklı saygı içinde devam ettirilmesine destek olma, olumlu davranışları destekleyip olumsuz davranışları ise değişik şekillerde cezalandırma gibi türlü özelliklere sahiptir. Bu çalışmada Kazan Tatarlarının halk inanışları ile ilgili belli başlı iyeler ele alınmış, bu iyelerle ilgili bilgilere yer verilmiştir
Keywords : Kazan Tatarları, mitoloji, efsane, halk inançları, iyeler koruyucu ruhlar