Yengi Kün (Nevruz) in the Context of the Socio-Cultural and Socio-Economic: from Mythological Phenomenon to Mythological Fiction

Authors : Fuzuli BAYAT

Pages : 139-148

View : 16 | Download : 12

Publication Date : 2008-06-01

Article Type : Other Papers

Abstract :Eski Türklerin atalar kültüyle bağlantılı olan Yeni Gün Bayramı, Çin kaynaklarına göre M.Ö. “Yengi Kün” adıyla bayram olarak kabul edilmiştir. Bahara giriş adlı bu tören Hunlar ve Göktürkler zamanından yapılıyordu. Ayrıca bu törenlerin, çoğu zaman atalar mağaralarında gerçekleştirildiği bilinmektedir. Nevruz adıyla bilinen Yeni Gün veya ilkbahar bayramı ölüp dirilme anlamında ata ruhlarının toplumu denetleme ve koruma inancıyla da bağlantılıdır. Yeni yıl takvim mitinin ilkbaharı simgelemesi ve Nevruz’un ilkbaharda kutlanması hayvan besleyen konar-göçer bir kavmin sosyo-kültürel dokusu ile izah edilmelidir. Takvim anlayışının eski Türklerde hayvan kültü bağlamında algılanması ile, 21 Mart (bazı yörelerde Haziran ayı veya Temmuz da olabilir.), yeni doğuşun, yeni oluşumun başlangıcı olarak tasarlanmış, bu kutsanmanın toplumsal bir değer kazanarak her yıl kutsanması ve kutlanması başlangıcı tekrarlamış ve Türkler bu şekilde kendi var oluş ve yenilenme imgelerini gerçekleştirmişlerdir. Nitekim Nevruz’da yapılan kutlamalar da hayvan besleyen bir kavmin ölüp dirilme düşüncesini simgelemektedir. Yapılan ritüeller ve oyunlar da bayramı ölüp dirilme mitine bağlamaktadır. Bu ritüel ve oyunlar Ergenekon’dan çıkış, Köse Köse oyunu, ayıı abası oyunu, saya gösterileri, kaplan oyunu, Mart kızı sahnesi vs. ibarettir
Keywords : Yeni Gün, ölüp dirilme ritüeli, ilkbahar kutlamaları, konar göçer kavim