Sözleşme Süresinin Belirlenmesi: İşlem Maliyeti Teorisi Bakışıyla Yer Hizmeti Sözleşmeleri Üzerine Ampirik Bir Araştırma

Authors : Dilek ERDOĞAN

Pages : 623-637

Doi:10.21547/jss.439257

View : 22 | Download : 13

Publication Date : 2019-04-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Sözleşme süresi bir alıcı-satıcı ilişkisinde alınacak hizmette meydana gelecek artışın avantajları ile buna bağlı olarak meydana gelecek maliyetler arasında dengenin sağlandığı bir optimizasyon süreci olarak görülmektedir (Crocker ve Reynolds, 1993). İşlem maliyeti teorisine göre sözleşme süresi, tarafları karşı tarafın fırsatçı davranışına karşı koruyacak bir kontrol mekanizmasıdır. Teoriye göre bir ticari sözleşmenin süresi işlemin varlık özgüllüğü veya ilişkiye özgü yatırımlar arttıkça uzamakta, belirsizlik arttıkça kısalmaktadır (Crocker ve Masten, 1988; Sausser, 1999). Bu araştırmada havacılık sektöründe faaliyet gösteren havayolu işletmeleri ve yer hizmeti işletmeleri arasında imzalanan sözleşmelerin sürelerindeki farklılığın nedenleri işlem maliyeti teorisi değişkenleri aracılığıyla açıklanması amaçlanmıştır. Bu amaçla 41 yer hizmeti anlaşması üzerinden ampirik bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın modelindeki değişkenler arasındaki ilişkileri test etmek için kısmi en küçük kareler yöntemi kullanılmış ve analizler Smartpls 3 programı kullanılarak yapılmıştır. Verilerin analizi sonucunda varlık özgüllüğü türlerinden biri olan adanmış varlıklar ile sözleşme süresi arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Araştırmada talep belirsizliği ile sözleşme süresi arasında ise negatif yönlü bir ilişki öngörülmüştür ancak talep belirsizliği arttıkça sözleşme süresinin uzadığı sonucuna ulaşılmıştır. Çevresel belirsizlik ve sözleşme süresi arasında ise istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Araştırma modelinin analizi sonucunda işlem maliyeti teorisinin değişkenlerinin yer hizmeti sözleşmelerinin sürelerindeki farklılığı açıklamakta sınırlı bir açıklama gücü olduğu sonucuna ulaşılmıştır.  
Keywords : İşlem maliyeti teorisi, Sözleşme süresi, Havayolu yer hizmeti işletmesi ilişkisi, Smartpls