An Alternative Panorama of the Early Modern Ottoman Empire: Ruins and Sickness in Quṭb al-Dīn al-Nahrawālī’s Journey to the Sublime Porte

Authors : C Ceyhun ARSLAN

Pages : 661-670

Doi:10.21547/jss.735207

View : 24 | Download : 14

Publication Date : 2020-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makale, Kutbüddîn en-Nehrevâlî’nin 1558 yılında Mekke’den İstanbul’a yaptığı seyahatini anlatan el-Fevâʾidü’s-seniyye fi’r-rihleti’l-Medeniyye ve’r-Rûmiyye (Medine ve Rum Diyarları Seyahatindeki Muhteşem Faydalar) adlı eserinin yakın okumasını yapacaktır. En-Nehrevâlî (1511/12-1582) bu ziyareti, Kanunî Sultan Süleyman’ı görmek ve ondan Medine’deki Osmanlı kuvvetlerinin başında olan Delü Piri’nin görevden alınmasını istemek için gerçekleştirir. Daha önceki çalışmalar, el-Fevâʾidü’s-seniyye’yi en-Nehrevâlî’nin hayatı veya on altıncı yüzyıl İslam ve Osmanlı toplumu hakkında bilgi sağlayan tarihî bir kaynak olarak incelemiştir. Makalem ise bir edebiyat çalışması gibi el-Fevâʾidü’s-seniyye’nin yakın okumasını yaparak onu bir anlatı olarak inceleyecek ve eserdeki bazı metinsel dinamikleri ortaya koyacaktır. En-Nehrevâlî, İskenderiye ve Kahire gibi şehirlerin harap bir duruma düştüğünü bildirir. Ayrıca, İskenderiye’den bazı mermer kalıntılarının İstanbul’a nakledildiğini ve bu kalıntıların Süleymaniye’nin inşası için kullanıldığını belirtir. İstanbul, Süleymaniye Camisi gibi ihtişamlı yapılarıyla harap duruma düşmüş Kahire ve İskenderiye’den oldukça farklı gözükmektedir. Ancak, İstanbul hakkındaki bölümde bazı detaylar daha dikkatli incelendiğinde farklı bir tablo ortaya çıkar. Şehirde, Hürrem Sultan ve Ahmet Çelebi gibi önemli kişiler hastalıklara yakalanır ve hatta vefat eder. En-Nehrevâlî Osmanlı İmparatorluğu’nu açık bir şekilde eleştirmese de onun eserinde imparatorluk ideal bir düzene sahip değildir; çünkü İskenderiye gibi şehirler harap bir duruma düşmüştür ve Arapça diliyle şiirine önem veren Ahmet Çelebi kendisini saray içi anlaşmazlıkların içinde bulmuştur. El-Fevâʾidü’s-seniyye, imparatorluğun ihtişam ve nizam ile özdeşleşen bir devri hakkında harabelerin ve hastalıkların ön plana çıktığı alışılmadık bir panorama ortaya koyar.
Keywords : Kutbüddîn en Nehrevâlî, el Fevâʾidüs seniyye fir rihletil Medeniyye ver Rûmiyye, erken modern Osmanlı dönemi, seyahat yazıları, harabeler, Süleymaniye