Osmanlı Müzeciliğinin İşleyişine Bir Örnek: Müze-i Hümâyûn Kurşun Mühür Kataloğu

Authors : Ayşe ERSAY YÜKSEL

Pages : 212-238

Doi:10.21547/jss.610417

View : 21 | Download : 13

Publication Date : 2021-01-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı’da klasik çağdan beri ön hazırlıkları bulunan müzecilik faaliyetleri 19. Yüzyılda hızlı bir kurumsallaşma sürecine girmiştir. Bu sürecin en somut kazanımı olarak Osmanlı’nın ilk emperyal/milli müzesi olan “Müze-i Hümâyûn” 1889 yılında özerk bir devlet kurumu olarak varlık kazanmıştır. Modern sanat kurumlarının ortaya çıkışında kendi tarihinin dinamiklerini esas alan, özgün bir oluşum sistemine sahip Batılılaşma devri Osmanlı sanatının önemli sembollerinden biri olan Osmanlı müzesinin ortaya çıkması ve kurumsallaşmasının belgelerini çeşitli tarihsel kayıtlardan izlemektedir. Bu bağlamda dönemin Osmanlı müzesi müdür yardımcısı nümizmist Halil Edhem’in kaleme aldığı, H.1321/M.1904 tarihli “Müze-i Hümâyûn Kurşun Mühür Kataloğu” adlı katalog Osmanlı müzesinin ilk dönem yayınlarından biri olmasıyla önem taşır. Osman Hamdi Bey’in ön sözünü yazdığı, yaklaşık seksen sayfadan oluşan bu katalogda yer alan Arap, Arap-Bizans ve Osmanlı mühürleri incelenmiş ve resimlenmiştir. Şimdiye kadar araştırmacılar tarafından değerlendirilmemiş olan bu katalogda Osmanlı müzesinde mühürlerin nasıl bulunduğu, korunduğu, tasvir edildiği hakkında bilgiler yanında, kataloğun ortaya çıkmasında kullanılan yöntem, kaynaklar, dünya müzelerindeki çeşitli eserler ile yapılan karşılaştırmalar ve müze kavramına bakış açısı konusunda önemli ayrıntılar göze çarpmaktadır. Makalemizde bu katalogdaki koleksiyon bilgileri yanında, Osmanlı müzeciliğinin 20. yüzyılın başındaki durumu ile dünyadaki diğer müzelerle olan ilişkisi ve müzecilik anlayışı da değerlendirilecektir
Keywords : Müze i Hümâyûn, Kurşun Mühür, Osmanlı Müzeciliği, Halil Edhem Bey