Osmanlı Devleti'ndeki Haraç Vergisinin Klasik Türk Şiirine Yansıması

Authors : Armağan ZÖHRE

Pages : 2127-2143

Doi:10.21547/jss.920665

View : 17 | Download : 12

Publication Date : 2021-10-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Sosyal hayatın Klasik Türk edebiyatına yansımasını konu edinen çalışmalara mütevazı bir katkı sunmak hedefi ile ortaya koyduğumuz bu çalışmada Klasik Türk şiirinin teşekkül ettiği hemen bütün yüzyıllardan şairlerin divanları taranarak Osmanlı vergi sistemi içerisinde değerlendirilen haraç kavramının şiirlere hangi yönleri ile yansıdığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Divanlarda haraç kavramını ifade eden bâc, cizye, harâc, meks, ‘öşr kelimeleri taranmış ve bu kavramların tespit edilen beyitlere hangi özellikleri ile yansıdığı tasnif ve tahlil edilmiştir. Çalışmamız, Haraç ile ilgili bazı özellikler, Haraç ile birlikte anılan metalar ve Haraç ile birlikte anılan ülke ve şehirler olmak üzere üç ana başlıktan ve bunlara bağlı alt başlıklardan oluşmaktadır. Sonuçta haracın gayrimüslimlerden alındığı, hükümdarın haraç alma yetkisi bulunduğu, Osmanlı devletinde haraç almanın kanun olduğu, yoksullardan ve düşkünlerden haraç alınmadığı gibi özellikler beyitlerde yer almıştır. Buse, can, gam, eziyet, yakut taşı, misk, anber, şarap gibi haraç olarak alınıp verilen metalardır. Acem, Çin, Hıta, Hoten, Maçin, Rûm, Rûs, Habeş, Hindistan, Hindû, Bengal, Firengistan, Keşmir, Kâbil, Zâbil, Mısır, Bağdad ve Bahreyn gibi ülke ve şehir haraç konusu ile birlikte anılmaktadır. Sosyal hayatın unsurlarını inceleyecek olan bu gibi çalışmaların artmasıyla birlikte Klasik Türk edebiyatının derin anlam dünyasının ayrıntılı olarak gün yüzüne çıkarılabileceği kanaatindeyiz.
Keywords : Klasik Türk Edebiyatı, Osmanlı, Vergi, Haraç, Klasik Türk Edebiyatı, Osmanlı, Vergi, Haraç