1921 Yılı TBMM Zabıt Ceridelerinde Sovyet Rusya ile İlgili Görüşler

Authors : Gül ÇAKIR

Pages : 977-998

Doi:10.21547/jss.1036200

View : 15 | Download : 10

Publication Date : 2022-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkiye’de 1919 yılından itibaren emperyalist devletlere karşı yürütülen Türk İstiklal Savaşı, Sovyet Rusya tarafından yakından takip edilmiştir. Sovyet yönetimi 1920 yılından itibaren Ankara’daki yeni hükümetle diplomatik ilişki kurarak, yeni devleti resmen tanımış ve bağımsızlık mücadelesine maddi ve manevi destek vermiştir. Özellikle 1921 yılı Türk-Sovyet ilişkileri açısından önemli bir yıldır. Söz konusu yıl içerisinde Türk İstiklal Savaşı’nın Batı Cephesinde kazanılan bir dizi zafer her iki ülkeyi birbirine daha da yakınlaştırmıştır. Söz konusu yakınlaşmanın bir sonucu olarak 16 Mart 1921 Moskova, 13 Ekim 1921’de Kars Antlaşması imzalanmıştır. Böylece Türkiye ve Sovyet Rusya güçlü bir ittifak sağlamıştır. 1921 yılında Rusya ile geliştirilecek diplomatik ilişkilerin esasları TBMM’de milletvekilleri tarafından titizlikle ele alınmış, yapılacak antlaşmalar konusunda önemli fikirler öne sürülmüş, tartışmalar yapılmıştır. Kimi mebuslar Rusların samimiyetine güvenilmemesi gerektiğini, onların yeteri kadar yardım etmediklerini ve gerçek emellerini sakladıklarını iddia ederken kimileri ise Rusların dostluğuna gönülden inanmışlardı. TBMM’de Türk- Rus yakınlaşması ile Anadolu’da komünizmin yaygınlaşacağına dair fikirleri olanlar da vardı. Diğer taraftan Rusya ile görüşen Türk heyet üyeleri TBMM’de yaptıkları konuşmalarda ülkenin asla komünizme kaymayacağına dair telkinlerde bulunarak Türk-Rus dostluğuna muhalif olanları ikna etmeye çalışmışlardı. 1921 yılına ait TBMM Zabıt Ceridelerinde Türk- Sovyet ilişkilerine ve dolayısıyla Azeri, Gürcü ve Ermeni ilişkilerine dair önemli bilgiler yer almaktadır. Dönemin atmosferini sağlıklı bir biçimde anlamak için TBMM Zabıt Ceridelerini irdelemek oldukça önemlidir. Söz konusu çalışmanın amacı TBMM Zabıt Ceridelerine dayanarak Türk-Sovyet İlişkilerine dair farklı fikirleri ortaya koymak ve bu dönemde yapılan Türk-Sovyet Anlaşmaları hakkında bilgi vermektir. Söz konusu çalışmanın esas kaynağı TBMM açık ve gizli celse zabıtları olacaktır. Yine Milli Mücadele Dönemi Türk- Sovyet ilişkilerine dair kitap, tez ve makaleler de bildirinin hazırlanmasında kaynaklık edecektir.
Keywords : TBMM Zabıt Cerideleri, Türk Sovyet İlişkileri, Komünizm, Milli Mücadele