Bir Sosyal Devlet Uygulaması Olarak Korumalı İşyerleri: Down Kafeler Özelinde Bir Değerlendirme

Authors : Gökmen Durmuş, Ahmet Arslan

Pages : 720-741

Doi:10.21547/jss.1348653

View : 50 | Download : 162

Publication Date : 2024-04-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu araştırmanın amacı; T.C. 1982 Anayasası’nın 2. Maddesi’nde yer alan “sosyal devlet ilkesi”nin bir gereği olarak bakıma muhtaç bireylerin topluma kazandırılması adına uygulamada var olması gereken engellilerin istihdamını sağlamaya yönelik korumalı işyerini konu edinmiştir. Engelliler toplum içinde göz ardı edilen farklı durumlara/yeteneklere sahip bireylerdir. Bu bireylerin hayata bağlanması ve korumalı işyerlerinin çatısı altında ekonomik hayata dâhil olmasının ne derece gerçekleştiği bu çalışmada kavramsal düzeyde ele alınmıştır. Ayrıca Anayasa’nın 49, 50 ve 61. Maddelerinde yer alan; çalışma hakkı, çalışma şartları, ödevi ve dinlenme hakları ile sosyal güvenlik bakımından özel olarak korunması gerekenleri belirten yasalar ve Büyükşehir Belediye Özürlü Hizmet Birimleri Yönetmeliği kapsamına giren ilgili mevzuat değerlendirilmiş, akabinde mevcut yasaların iyileştirilmesine yönelik birtakım öneriler geliştirilmiştir. Türkiye’de engelli istihdamının OECD ve bazı Avrupa ülkelerine kıyasla geride kaldığı, bu anlamda geliştirilmesi gereken korumalı işyerleri için daha fazla adımın atılması gerektiği sonucuna varılmıştır. Ayrıca çalışmada korumalı işyeri pratiği down kafeler özelinde Türkiye’den ve dünyadan örneklerle mukayeseli olarak incelenmiştir. Türkiye’de down kafelerin bağlı olarak hizmet verdiği kurumlar tahlil edildiğinde ise yaklaşık yüzde 55’nin belediyelere, yüzde 35’nin dernek ve vakıflara, yüzde 10’unun ise özel kesim girişimlerine ait olduğu gözlemlenmiştir. Türkiye örnekleminde özel kesim ve belediyelerin birlikte organize ettiği down kafe sayısının yetersiz kaldığı saptanmıştır. Sonuç olarak yasal altyapısı olsa da korumalı işyerlerinin daha yaygın hâle gelebilmesi ve fonksiyonlarını tam anlamıyla yerine getirebilmeleri için ilgili yasal mevzuatın daha esnek ve uygulanabilir olmasına yönelik adımlar atılması gerekmektedir.
Keywords : korumalı işyeri, işletmecilik ve toplum, engelli istihdamı, sosyal devlet ilkesi, anayasada çalışma hakkı ve ödevi