Ali Rıza YALGIN’nın İzinde, Oğuzeli’nde Kırsal Seramik Üretiminin Etnoarkeolojik Değerlendirilmesi

Authors : Timur Demir

Pages : 1228-1245

Doi:10.21547/jss.1438703

View : 267 | Download : 253

Publication Date : 2024-10-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Cumhuriyet’in ilk yıllarında Anadolu’da yaşayan Halk Kültürü üzerine çalışmalar yapan araştırmacılardan biri de Ali Rıza Yalgın’dır. 1940 yılında Oğuzeli’nde gerçekleştirdiği çalışmalarda bölgede artık günümüzde terk edilmiş seramik üretimine yönelik belgeleme çalışmaları gerçekleştirmiştir. “Çok İptidai Çömlekçilik” başlığı altında yayınlanan bu küçük çalışma, Anadolu’daki geleneksel seramik üretimini ele alan farklı disiplinlerden gelen araştırmacılar için temel kaynaklardan biri olmuştur. 2016-2018 yılları arasında Gaziantep Oğuzeli İlçesinde gerçekleştirdiğimiz arkeolojik yüzey araştırmalarında artık sonlanan geleneksel seramik üretimlerine ait son örnekleri belgeleme fırsatı yakaladık. Çalışmamız Gaziantep ilinin güneybatısında Türkiye-Suriye sınırında yer alan Oğuzeli’nde binlerce yıllık seramik üretim geleneklerinin son temsilleri ışığında geçmiş seramik üretim süreçlerinin, kullanım alanlarının ve günlük yaşamdaki yerlerinin tespitinde etnoarkeolojik yaklaşımlarla incelenmesine odaklanmıştır. Çalışmamızda Oğuzeli’ndeki geleneksel seramik üretimleri ile paralellikler gösteren Anadolu ve Suriye’deki çeşitli geleneksel seramik üretim ve kullanım süreçlerine de yeri geldiğince değinilmiştir. Çalışmada yakın zamana değin devam eden geleneksel seramik üretimi, kırsal hane ve ticari üretim olarak ikiye ayırmaktadır. Bu açıdan kent ve kırsal toplumlardaki üretim farklıklarının üzerinde de durulmuştur. Çalışmada ele alınan Oğuzeli’ndeki seramik üretimi kırsal hane üretimi kapsamındadır. Çalışmada kırsalda seramik üretiminin sonlanmasına yönelikte göçebe kültürün etkisi ile üretim ilişkilerinin değişmesi bağlamında bir kültürel örüntü modeli ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu açıdan göçebe kültürlerin yerleşik yaşama geçiş sürecindeki maddi kültürdeki değişim üzerine de çeşitli gözlemler aktarılmıştır.
Keywords : Arkeoloji, Etnoarkeoloji, Seramik Üretimi, Oğuzeli, Barak