Çağdaşlaşma Söyleminin Post-kolonyalist Bir Okuması ve İlgili Sorunlar

Authors : Ahmet Aslan

Pages : 1281-1302

Doi:10.21547/jss.1486861

View : 135 | Download : 121

Publication Date : 2024-10-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Toplumsal sorunlarımız; Cumhuriyet’in kuruluşundan iki asır öncesinden itibaren yaşanan siyasi, sosyal, iktisadi ve fikri dönüşümler yeterince açıklanmadan anlaşılamaz. Ülkemizde toplumsal değişim konusu genellikle Batılılaşma, çağdaşlaşma, modernleşme ve sekülerleşme kavramları çerçevesinde ele alınmıştır. Post-kolonyalizm ise Batı’nın evrensel tarihin öznesi olma imtiyazına eleştiriler getirerek Batı dışı toplumların yaşadıkları dönüşümlere alternatif açıklamalar geliştirir. Yarım asrı aşkın geçmişiyle söz konusu kuram, sömürgeleştirilmiş toplumların tecrübeleri yanında sosyal bilimlerin çeşitli alanlarında tahakküm ilişkilerini incelemede eleştirel bir araç olmuştur. Bu kuram, Türkiye’nin 19. ve 20. yüzyıl modernleşme tecrübesinin tahlili, Batı’ya karşı yerlilik arayışlarının ve “özne” oluşun muteber entelektüel zemini olmak açısından işlevseldir. Çalışmanın amacı söz konusu araçla Cumhuriyet Dönemi’nde geliştirilen çağdaşlaşma söylemini incelemektir. Çalışmada çağdaşlaşma söyleminin sosyal bilimlerdeki önemli temsilcilerinden Niyazi Berkes’in metinleri örneklem olarak seçilmiş, bu metinler yorumlayıcı yaklaşımla söylem analizine tabi tutulmuştur. Çalışmanın kavramsal kısmında tarihsel gelişimi, içeriği ve aldığı eleştirilerle post-kolonyal teori ve post- kolonyalist okumanın unsurları özetlenmiştir. İnceleme kısmında ise Berkes’in çağdaşlaşma söylemi oryantalizm ve Avrupa- merkezcilik eleştirisi ile kültürel melezlik açısından değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda sınırlılıklarına rağmen post-kolonyalist okumanın Batı dışı toplumların çağdaşlaşma fikir ve söylemlerini incelemede geçerliliğini ve güncelliğini koruduğu tespitine ulaşılmıştır. Buna rağmen çağdaşlaşma söyleminin oryantalizm ve Avrupa-merkezcilik eleştirisine kayıtsız kaldığı, kültürel müzakere ve melezlik yaklaşımlarına itibar etmediği çalışmanın sonuçları arasındadır.
Keywords : Post kolonyalizm, Oryantalizm, Çağdaşlaşma Söylemi, Sekülerleşme, Modernleşme