Erken Dönem Ravi Değerlendirmelerine Sosyo-Kültürel Bazı Yaklaşımlar

Authors : Veli Tatar

Pages : 1-15

Doi:10.21547/jss.1557928

View : 139 | Download : 80

Publication Date : 2025-01-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Hadis ilminin bir terimi olarak cerh ve ta‘dîl, bir raviyi rivayetinin kabulünü veya reddini gerektiren sıfatlarla nitelemek manasına gelmektedir. Bu ilim ayrıca hadisleri birbirine aktaran ravilerin cerhi ve tadilinde kullanılan lafızları ele alan bir ilimdir. Cerh ve ta’dîl ilmi İslam dininin ikinci temel kaynağı olan hadislerin hata ve yalandan uzak tutulması için takip edilen bir alandır. Bunun için ravilerin biyografilerini ele alan ciltler dolusu eser telif edilmiştir. Hadis alimleri bir raviyi tenkit ederken bazı kriterler belirlemiş, daha sonra gelen münekkitler bu kriterler bağlamında ravileri cerh ya da ta’dîl etmiştir. Cerh ve ta’dîl için belirlenen genel kriterler dışında onların değerlendirildiği bazı kıstaslar da mevcuttur. Bu kıstaslar için herhangi bir sistem oluşturulmamış olsa da kaynaklarda buna dair erken döneme ait birtakım uygulamalara rastlanmaktadır. Sadece aynı bölge, ırk ve mezhebe mensup olması ön görülerek hadislerin tercih edilmesi şeklinde ele alacağımız bu kıstasların hadis ilminde bazı problemleri beraberinde getirdiğini düşünmekteyiz. Çalışmamızın amacı bu problemlerin neler olabileceğini tespit etmeye yöneliktir. Bir başka deyişle bir ravinin başka bir raviyi niçin tenkit ettiğinden ziyade, cerh ve ta’dil kriterleri dışında niçin sika kabul edildiğidir. Neticede ravi değerlendirmelerinde münekkit âlimler tarafından asırlarca uygulanan cerh ve tadil hükümleri pek dikkate alınmadan aynı şehre, etnik unsura, mezhebe mensup olduğu gerekçesiyle ravinin hadislerinin tercih edilmesi şeklinde kullanabileceğimiz ravi dayanaklarının, hadis ilmi açısından doğru sonuçlara götürüp götürmeyeceği tartışmalı bir husustur. Çalışmamızda sonraki araştırmalara konu olmak ve çözüm önerileri sunmaya katkı sağlamak adına, sosyokültürel yapıyla da yakından ilgili olan bu kıstasların meydana çıkardığı problemlerin neler olabileceği tespit edilmeye çalışılmıştır.
Keywords : Hadis, Ravi, Cerh ve Ta\'dîl, Criter, Bölgesellik